Bu sayfa, Tanrı’nın kabul ettiği birlikler üzerine serinin bir parçasıdır ve şu sıralamayı izler:

1. Ek 7a: Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar: Tanrı’nın Kabul Ettiği Birlikler.
2. Ek 7b: Boşanma Belgesi — Gerçekler ve Mitler.
3. Ek 7c: Markos 10:11–12 ve Zinada Sahte Eşitlik.
4. Ek 7d: Sorular ve Cevaplar — Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar (Geçerli sayfa).

Czym jest małżeństwo według Bożej definicji?

Od początku Pismo Święte objawia, że małżeństwo nie jest definiowane przez ceremonie, śluby ani instytucje ludzkie, lecz przez chwilę, w której kobieta — czy to dziewica, czy wdowa — współżyje z mężczyzną. Ten pierwszy akt współżycia Bóg sam uważa za zjednoczenie dwóch dusz w jedno ciało. Biblia konsekwentnie pokazuje, że właśnie poprzez tę więź seksualną kobieta zostaje połączona z mężczyzną i pozostaje z nim związana aż do jego śmierci. Na tym fundamencie — jasno przedstawionym w Piśmie — rozpatrujemy najczęstsze pytania dotyczące dziewic, wdów i rozwiedzionych kobiet oraz demaskujemy zniekształcenia wprowadzone pod presją społeczną.

Burada Kutsal Kitap’ın evlilik, zina ve boşanma konusunda gerçekte ne öğrettiğine dair en yaygın sorulardan bazılarını bir araya getirdik. Amacımız, zamanla yayılmış ve çoğu zaman Tanrı’nın buyruklarıyla açıkça çelişen yanlış yorumları Kutsal Yazılara dayanarak açıklığa kavuşturmaktır. Tüm yanıtlar, Eski ve Yeni Antlaşmalar arasında tutarlılığı koruyan kutsal bakış açısını izler.

Soru: Ya Rahav? O bir fahişeydi ama evlendi ve İsa’nın soyunun bir parçası!

“Şehirdeki her şeyi kılıçla tamamen yok ettiler — hem erkekleri hem kadınları, genç ve yaşlıları, ayrıca sığırları, koyunları ve eşekleri” (Yeşu 6:21). Rahav, İsraillilere katıldığında duldu. Yeşu, bir Yahudi’nin bakire olmayan bir putperest kadınla, kadın iman edip dul olmadığı sürece, evlenmesine asla izin vermezdi; Tanrı’nın Yasası’na göre ancak o zaman kadın başka bir erkekle birleşmekte serbest olurdu.

Soru: İsa günahlarımızı bağışlamak için gelmedi mi?

Evet, tövbe eden ve İsa’yı arayan kişinin günahlarının neredeyse tamamı bağışlanır; buna zina da dahildir. Ancak bağışlandıktan sonra kişi bulunduğu zina ilişkisinden çıkmalıdır. Bu tüm günahlar için geçerlidir: hırsız çalmayı bırakmalı, yalancı yalan söylemeyi bırakmalı, küfürbaz küfretmeyi bırakmalıdır, vb. Aynı şekilde, zina eden biri, zina ilişkisine devam edip artık zina günahının yok sayılmasını bekleyemez.

Bir kadının ilk kocası hayatta olduğu sürece ruhu onunla birleşmiştir. Kocası öldüğünde, onun ruhu geldiği Tanrı’ya döner (Vaiz 12:7) ve ancak o zaman kadın, isterse, ruhunu başka bir erkekle birleştirmekte serbest olur (Romalılar 7:3). Tanrı günahları peşinen bağışlamaz — yalnızca zaten işlenmiş olanları bağışlar. Bir kişi kilisede Tanrı’dan bağışlanma diler, bağışlanır, fakat aynı gece Tanrı’ya göre eşi olmayan biriyle yatarsa, yeniden zina etmiş olur.

Soru: Kutsal Kitap, iman eden için “İşte, her şey yeni oldu” demiyor mu? Bu, sıfırdan başlayabileceğim anlamına gelmez mi?

Hayır. İman edenin yeni yaşamına dair ayetler, kişinin günahları bağışlandıktan sonra Tanrı’nın ondan nasıl bir yaşam beklediğini anlatır ve geçmişteki hatalarının sonuçlarının silindiği anlamına gelmez.

Evet, elçi Pavlus 2 Korintliler 5:17’de, iki ayet önce (15. ayet) söylediğini sonuçlandırarak şöyle yazdı: “Bir kimse Mesih’te ise yeni yaratıktır; eski şeyler geçmiş, işte her şey yeni olmuştur.” Bu, dünyevî önderlerin çoğunun öğrettiği gibi, Tanrı’nın bir kadına aşk hayatına sıfırdan başlama izni verdiğiyle hiçbir şekilde ilgili değildir.

Soru: Kutsal Kitap Tanrı’nın “cahillik zamanlarına göz yumduğunu” söylemiyor mu?

“Cahillik zamanları” (Elçilerin İşleri 17:30) ifadesi, Pavlus’un Yunanistan’dan geçerken, İsrail’in Tanrısı’nı, Kutsal Kitap’ı ya da İsa’yı hiç duymamış putperest bir halka hitap ederken kullandığı bir ifadedir. Bu metni okuyan hiç kimse, iman etmeden önce bu şeylerden habersiz değildi.

Ayrıca bu pasaj, tövbe ve günahların bağışlanmasıyla ilgilidir. Kelam, zina günahı için bağışlama olmadığına dair en ufak bir ima bile içermez. Sorun şudur ki pek çok kişi yalnızca işlediği zinanın bağışlanmasını istemiyor; aynı zamanda zina ilişkisine devam etmeyi de istiyor — Tanrı ise bunu, ister erkek olsun ister kadın, kabul etmez.

Soru: Erkeklerle ilgili neden bir şey söylenmiyor? Erkekler zina etmez mi?

Evet, erkekler de zina eder ve kutsal zamanlarda ceza her ikisi için de aynıydı. Ancak Tanrı, zinanın her biri için nasıl gerçekleştiğini farklı değerlendirir. Erkek bekâreti ile çiftlerin birliği arasında bir bağ yoktur. Bir ilişkinin zina olup olmadığını belirleyen erkek değil, kadındır.

Kutsal Kitap’a göre, bir erkek — evli ya da bekâr — bakire ya da dul olmayan bir kadınla ilişkide bulunduğunda zina eder. Örneğin, 25 yaşındaki bakir bir erkek, bakire olmayan 23 yaşındaki bir kadınla yatarsa, erkek zina etmiş olur; çünkü Tanrı’ya göre o kadın başka bir erkeğin karısıdır (Matta 5:32; Romalılar 7:3; Levililer 20:10; Tesniye 22:22-24).

Soru: O hâlde boşanmış/ayrı yaşayan bir kadın, eski kocası hayattayken evlenemez; ama bir erkeğin eski karısının ölmesini beklemesi gerekmez mi?

Hayır, gerekmez. Tanrı’nın yasasına göre, bir erkek karısından kutsal ölçütlerle ayrılmışsa (bkz. Matta 5:32), bir bakireyle ya da dulla evlenebilir. Fakat günümüzde vakaların neredeyse tamamında erkek karısından ayrılıp boşanmış/ayrı yaşayan bir kadınla evlenir ve o zaman zina içindedir; çünkü Tanrı’ya göre yeni eşi başka bir erkeğe aittir.

Soru: Bir erkek bakirelerle ya da dullarla evlenince zina etmiyorsa, bu Tanrı’nın bugün çok eşliliği kabul ettiği anlamına mı gelir?

Hayır. İsa’nın Müjdesi ve O’nun Babanın Yasası’nın daha katı uygulanışı nedeniyle bugün çok eşlilik kabul edilmez. Yaratılıştan beri verilen Yasa’nın harfi (τὸ γράμμα τοῦ νόμου – to grámma tou nómou), bir kadının ruhunun yalnızca bir erkeğe bağlı olduğunu belirtir; fakat bir erkeğin ruhunun yalnızca bir kadına bağlı olduğunu söylemez. Bu yüzden Kutsal Yazılarda zina, daima bir kadının kocasına karşı işlenen bir günah olarak tanımlanır. Bu nedenle, ata ve kralların, eşleri evlenirken bakire ya da dul olduğu için, Tanrı tarafından zinakâr ilan edilmediği söylenir.

Ne var ki Mesih’in gelişiyle birlikte, Yasa’nın Ruhu’nun (τὸ πνεῦμα τοῦ νόμου – to pneûma tou nómou) tam anlayışını aldık. Gökten gelen tek sözcü olarak İsa (Yuhanna 3:13; Yuhanna 12:48-50; Matta 17:5), Tanrı’nın tüm buyruklarının sevgiye ve yaratıklarının iyiliğine dayandığını öğretti. Yasa’nın harfi ifadedir; Yasa’nın Ruhu özüdür.

Zina konusunda, Yasa’nın harfi bir erkeğin — kadınlar bakire ya da dul olmak şartıyla — birden fazla kadınla birlikte olmasını yasaklamasa bile, Yasa’nın Ruhu böyle bir uygulamaya izin vermez. Neden? Çünkü bugün bu, herkes için acıya ve karmaşaya yol açar — ve kendini sevdiğin gibi komşunu sev buyruğu en büyük ikinci emirdir (Levililer 19:18; Matta 22:39). Kutsal zamanlarda bu, kültürel olarak kabul gören ve beklenen bir şeydi; bizim günlerimizde ise her bakımdan kabul edilemezdir.

Soru: Ayrı yaşayan bir çift barışıp evliliği yeniden tesis etmeye karar verirse buna izin var mı?

Evet, şu şartlarla barışabilirler:

1. Koca gerçekten kadının ilk erkeği olmalıdır; aksi hâlde, ayrılıktan önce bile evlilik geçerli değildi.
2. Kadın ayrılık döneminde başka bir erkekle yatmamış olmalıdır (Tesniye 24:1-4; Yeremya 3:1).

Bu yanıtlar, evlilik ve zina konusundaki kutsal öğretinin baştan sona tutarlı ve uyumlu olduğunu pekiştirir. Tanrı’nın belirlediğine sadakatle uyarak, öğreti sapmalarından kaçınır ve O’nun kurduğu birliğin kutsallığını muhafaza ederiz.

Bu sayfa, Tanrı’nın kabul ettiği birlikler üzerine serinin bir parçasıdır ve şu sıralamayı izler:

1. Ek 7a: Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar: Tanrı’nın Kabul Ettiği Birlikler
2. Ek 7b: Boşanma Belgesi — Gerçekler ve Mitler
3. Ek 7c: Markos 10:11–12 ve Zinada Sahte Eşitlik (Geçerli sayfa).
4. Ek 7d: Sorular ve Cevaplar — Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar

Boşanma Öğretisinde Markos 10’un Anlamı

Bu makale, Markos 10:11-12’nin, İsa’nın zina konusunda erkek ve kadın arasında eşitlik öğrettiğini ya da Yahudi bağlamında kadınların boşanmayı başlatabileceğini ileri süren yanlış yorumlarını çürütür.

SORU: Markos 10:11-12, İsa’nın Tanrı’nın boşanma yasasını değiştirdiğinin kanıtı mıdır?

YANIT: Kanıt değildir — yakından bile değil. Markos 10:11-12’de İsa’nın (1) bir kadının da zinanın mağduru olabileceğini ve (2) bir kadının da kocasını boşayabileceğini öğrettiği düşüncesine karşı en önemli nokta, böyle bir anlayışın Kutsal Yazıların bu konudaki genel öğretisiyle çelişmesidir.

Teolojik tefsirde temel bir ilke şudur: Tek bir ayete dayanarak doktrin inşa edilmemelidir. Diğer ilham edilmiş kitapların ve yazarların söyledikleri dâhil olmak üzere tüm Kutsal Kitap bağlamı dikkate alınmalıdır. Bu, Kutsal Yazıların öğreti bütünlüğünü korumak ve münferit veya çarpıtılmış yorumları önlemek için temel bir ilkedir.

Başka bir deyişle, Markos’taki bu cümleden çıkarılan bu iki yanlış anlayış o kadar ciddidir ki, burada İsa’nın, konuyla ilgili Tanrı’nın atalar döneminden beri öğrettiği her şeyi değiştirdiğini iddia edemeyiz.

Eğer bu gerçekten Mesih’ten gelen yeni bir yönerge olsaydı, başka yerlerde — ve daha büyük bir açıklıkla — görünmeliydi; özellikle de boşanma konusunun ele alındığı Dağdaki Vaaz’da. Şuna benzer bir şeyimiz olurdu:
“Eskilere şöyle dendiğini duydunuz: bir erkek karısını bırakıp başka bir bakire ya da dulla evlenebilir. Ama ben size derim ki: karısını bırakıp başka biriyle birleşirse, birincisine karşı zina eder…”

Fakat açıkça böyle bir şey yoktur.

Markos 10:11-12’nin Tefsiri

Markos 10 son derece bağlama bağlıdır. Bu pasaj, boşanmanın asgari kurallarla yürüdüğü ve her iki cins tarafından başlatılabildiği bir dönemde kaleme alınmıştır — bu, Musa’nın ya da Samuel’in günlerindeki gerçeklikten çok farklıdır. Vaftizci Yahya’nın hapse atılmasının sebebini düşünmek yeterlidir. Bu, atalarınki değil, Herodes’in Filistiniydi.

Bu dönemde Yahudiler, evlilik, dış görünüş, kadın otoritesi vb. konular dâhil olmak üzere Greko-Romen toplumunun âdetlerinden güçlü biçimde etkilenmişlerdi.

Herhangi bir nedenle boşanma öğretisi

Rabbi Hillel’in öğrettiği “herhangi bir nedenle boşanma” öğretisi, Yahudi erkekler üzerinde toplumsal baskının bir sonucuydu; düşmüş insan doğası gereği, erkekler daha çekici, daha genç ya da daha zengin ailelerden olan başkalarıyla evlenebilmek için eşlerinden kurtulmak istiyorlardı.

Ne yazık ki bu zihniyet bugün de canlıdır; kiliselerin içinde dahi, erkeklerin eşlerini bırakıp başkalarıyla birleştiğini — çoğu zaman da zaten boşanmış kadınlarla — görürüz.

Üç temel dilbilimsel nokta

Markos 10:11’deki pasaj, metnin gerçek anlamını aydınlatmaya yardımcı olan üç anahtar kelime içerir:

και λεγει αυτοις Ος εαν απολυση την γυναικα αυτου και γαμηση αλλην μοιχαται ἐπ’ αὐτήν

γυναικα (gynaika)

γυναίκα, γυνή sözcüğünün tekil belirtme hâlidir ve Markos 10:11 gibi evlilik bağlamlarında, genel anlamda bir kadın değil, özellikle evli kadın anlamına gelir. Bu, İsa’nın cevabının, bakireler veya dullarla kurulan meşru yeni bağlara değil, evlilik antlaşmasının ihlaline odaklandığını gösterir.

ἐπ’ (epí)

ἐπί, normalde “üzerine”, “ile”, “üstüne”, “içine” anlamlarına gelen bir edattır. Bazı çeviriler bu ayette “-e karşı” seçse de, özellikle dilsel ve teolojik bağlam ışığında, bu ἐπί’nin en yaygın nüansı değildir.

Dünyada en yaygın kullanılan tercümelerden NIV (New International Version)’da örneğin ἐπί’nin 832 kullanımından yalnızca 35’i “-e karşı” olarak çevrilmiştir; geri kalanında ifade edilen düşünce “üzerine”, “üstüne”, “içine”, “ile”dir.

αὐτήν (autēn)

αὐτήν, zamir αὐτός’un dişil tekil belirtme hâlidir. Markos 10:11’in Koinē Yunancası bağlamında “αὐτήν” (autēn – “onu”) İsa’nın hangi kadından söz ettiğini belirtmez.

Belirsizlik, iki olası öncül bulunmasından kaynaklanır:

• τὴν γυναῖκα αὐτοῦ (“karısı”) — birinci kadın
• ἄλλην (“başka [kadın]”) — ikinci kadın

Her ikisi de dişil, tekil, belirtme hâlindedir ve aynı cümle yapısı içinde yer alır; bu da “αὐτήν”ın gönderimini dilbilgisel olarak belirsiz kılar.

Bağlamlandırılmış çeviri

Asılda okunanı dikkate aldığımızda, tarihsel, dilsel ve doktrinel bağlamla en uyumlu çeviri şu olurdu:

“Kim karısını (γυναίκα) bırakır ve başka biriyle evlenirse — yani başka bir γυναίκαyla, zaten birinin karısı olan başka bir kadınla — onunla (ἐπί) üzerine/üstüne/içine/ile zina eder (αὐτήν).”

Düşünce açıktır: Meşru karısını bırakıp, zaten başka bir erkeğin karısı olan (dolayısıyla bakire olmayan) bir kadınla birleşen erkek, bu yeni kadınla zina eder — ruhu hâlihazırda başka bir erkekle birleşmiş olan bir kadınla.

“apolýō” fiilinin gerçek anlamı

Markos 10:12’nin, bir kadının başlattığı yasal bir boşanmaya ve böylece başka bir erkekle evlenmesine Kutsal Kitap desteği sağladığı iddiasına gelince — bu, özgün kutsal bağlamda temeli olmayan anakronik bir yorumdur.

Öncelikle, aynı ayette İsa cümleyi, kadının başka bir erkekle birleşmesi hâlinde ikisinin de zina edeceğini söyleyerek bitirir — tıpkı Matta 5:32’de belirttiği gibi. Fakat dilbilimsel hata, çoğu Kutsal Kitap’ta “boşamak” diye çevrilen fiilin gerçek anlamından kaynaklanır: ἀπολύω (apolýō).

“Boşamak” şeklindeki çeviri modern gelenekleri yansıtır; oysa kutsal zamanlarda ἀπολύω basitçe şunları ifade ederdi: serbest bırakmak, salıvermek, azat etmek, göndermek vb. fiziksel ya da ilişkisel eylemler. Kutsal kullanımdaki ἀπολύω, hukuki bir çağrışım taşımaz — resmi yasal bir işlemi ima etmeyen, ayrılışı ifade eden bir fiildir.

Başka bir deyişle, Markos 10:12 sadece şunu söyler: bir kadın kocasını bırakır ve ilki hâlâ hayattayken başka bir erkekle birleşirse, zina eder — bu, hukuki meselelerden değil, yürürlükte olan bir antlaşmayı bozmasından ötürüdür.

Sonuç

Markos 10:11-12’nin doğru okunması, Kutsal Yazıların geri kalanıyla tutarlılığı korur; bakirelerle evli kadınlar arasındaki ayrımı gözetir ve tek, kötü çevrilmiş bir cümleye dayanarak yeni doktrinler ihdas etmekten kaçınır.

Bu sayfa, Tanrı’nın kabul ettiği birlikler üzerine serinin bir parçasıdır ve şu sıralamayı izler:

1. Ek 7a: Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar: Tanrı’nın Kabul Ettiği Birlikler
2. Ek 7b: Boşanma Belgesi — Gerçekler ve Mitler (Geçerli sayfa).
3. Ek 7c: Markos 10:11-12 ve Zinada Sahte Eşitlik
4. Ek 7d: Sorular ve Cevaplar — Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar

Kutsal Kitap’ta geçen “boşanma belgesi”, evlilikleri feshetmek ve yeni birliklere izin vermek için ilahi bir yetki olarak sıkça yanlış anlaşılır. Bu makale, Tesniye 24:1-4’teki [סֵפֶר כְּרִיתוּת (sefer keritut)] ve Matta 5:31-32’deki [βιβλίον ἀποστασίου (biblíon apostasíou)] ifadelerinin gerçek anlamını açıklayarak, gönderilen kadının yeniden evlenmekte serbest olduğunu öne süren sahte öğretileri reddeder. Yazılara dayanarak gösteriyoruz ki bu uygulama, insanların yüreklerinin katılığı sebebiyle Musa tarafından tolere edilmiş olsa da, hiçbir zaman Tanrı’dan gelen bir buyruk değildi. Bu analiz, Tanrı’ya göre evliliğin, kadını kocası ölünceye kadar ona bağlayan ruhsal bir birlik olduğunu ve “boşanma belgesi”nin bu bağı çözmediğini, erkek hayatta olduğu sürece kadını bağlı kıldığını vurgular.

SORU: Kutsal Kitap’ta bahsedilen boşanma belgesi nedir?

YANIT: Çoğu Yahudi ve Hristiyan önderin öğrettiğinin aksine, böyle bir “boşanma belgesi” hakkında ilahi bir talimat yoktur — hele ki bu belgeyi alan kadının yeni bir evliliğe girmekte serbest olduğu düşüncesi hiç yoktur.

Musa, “boşanma belgesi”nden yalnızca Tesniye 24:1-4’teki bir örneğin parçası olarak söz eder; amacı, pasajda yer alan asıl buyruğa ulaşmaktır: ilk kocanın, kadının başka bir erkekle yatmış olması hâlinde, eski karısıyla yeniden yatmasının yasaklanması (bkz. Yeremya 3:1). Bu arada, ilk koca onu geri bile alabilirdi — fakat artık onunla ilişkide bulunamazdı; Abşalom tarafından kirletilen cariyelerle ilgili Davut örneğinde gördüğümüz gibi (2 Samuel 20:3).

Musa’nın yalnızca bir durumu örneklediğinin başlıca kanıtı, metinde bağlaç כִּי (ki, “eğer”)’nin tekrar edilmesidir: Eğer bir adam bir kadın alırsa… Eğer onda edepsiz bir şey [עֶרְוָה, ervah, “çıplaklık”] bulursa… Eğer ikinci koca ölürse… Musa, retorik bir araç olarak olası bir senaryo kurar.

İsa, Musa’nın boşanmayı yasaklamadığını açıkça ortaya koydu; ancak bu, söz konusu pasajın resmi bir yetkilendirme olduğu anlamına gelmez. Nitekim Musa’nın boşanmaya izin verdiği bir pasaj yoktur. O, halkın yüreğinin katılığı karşısında yalnızca pasif bir tutum almıştır — ki bu halk yaklaşık 400 yıllık kölelikten yeni çıkmıştı.

Tesniye 24’ün bu yanlış anlaşılması çok eskidir. İsa’nın günlerinde Rabbi Hillel ve takipçileri de bu pasajdan, metinde bulunmayan bir şey çıkarmışlardı: bir erkeğin karısını “herhangi bir sebeple” gönderebileceği düşüncesi. (“Çıplaklık” עֶרְוָה ile “herhangi bir sebep”in ne ilgisi vardır?)

İsa sonra bu hataları düzeltti:

1. πορνεία (porneía — edepsiz bir şey) tek kabul edilebilir sebep olarak vurgulandı.
2. Musa’nın, İsrail erkeklerinin yüreklerinin katılığı nedeniyle kadınlara yaptıklarına yalnızca müsamaha gösterdiği netleştirildi.
3. Dağdaki Vaaz’da, “boşanma belgesi”nden söz edip “Ama ben size derim ki” ifadesiyle sonuçlarken, İsa bu hukuki aracın ruhların ayrılığı için kullanılmasını yasakladı (Matta 5:31-32).

Musa boşanma hakkında hiçbir şey öğretmediyse bunun nedeni Tanrı’nın ona böyle bir talimat vermemiş olmasıdır — sonuçta Musa sadıktı ve yalnızca Tanrı’dan işittiğini konuşurdu.

Kelimenin tam anlamıyla “ayrılık kitabı” ya da “boşanma belgesi” demek olan sefer keritut ifadesi, tüm Tora’da yalnızca bir kez — tam da Tesniye 24:1-4’te — geçer. Başka bir deyişle, Musa hiçbir yerde erkeklere eşlerini göndermek için bu belgeyi kullanmalarını öğretmemiştir. Bu da onun zaten var olan bir uygulama olduğunu, Mısır’daki esaret döneminden miras kaldığını gösterir. Musa, zaten yapılmakta olan bir şeyden söz etmiş, ancak bunu ilahi bir buyruk olarak talim etmemiştir. Unutmamak gerekir ki Musa’nın kendisi de bundan yaklaşık kırk yıl önce Mısır’da yaşamış ve bu tür bir hukuki aracı elbette bilmiştir.

Tora’nın dışında, Tanah da sefer keritut ifadesini yalnızca iki kez kullanır — her ikisi de mecazi olarak, Tanrı ile İsrail arasındaki ilişkiye atfen (Yeremya 3:8 ve Yeşaya 50:1).

Bu iki sembolik kullanımda da, Tanrı İsrail’e “boşanma belgesi” verdi diye milletin başka ilahlara bağlanmakta serbest olduğu sonucu çıkmaz. Aksine, ruhsal ihanet metin boyunca kınanır. Başka bir deyişle, bu “boşanma belgesi” yeni bir birlikteliğe — mecazen bile — kadına izin vermez.

İsa da bu belgeyi, ruhların ayrılığını yasallaştırmak için Tanrı tarafından yetkilendirilmiş bir şey olarak hiç tanımadı. İncil’lerde iki kez Matta’da, bir kez de paralel anlatıda Markos’ta geçer (Markos 10:4):

1. Matta 19:7-8: Ferisiler bu belgeden söz eder; İsa da Musa’nın bu belgenin kullanılmasına, yüreklerinin katılığı nedeniyle yalnızca epétrepsen (“izin verdiğini”) söyler — yani bunun Tanrı buyruğu olmadığını.
2. Matta 5:31-32, Dağdaki Vaaz’da, İsa şöyle der:

“Şöyle denmiştir: ‘Kim karısını boşarsa, ona bir boşanma belgesi versin.’ Ama ben size derim ki: karısını, porneía sebebi dışında boşayan, onu zinaya sürükler; ve boşanmış bir kadınla evlenen kişi zina eder.”

Dolayısıyla, sözde “boşanma belgesi” hiçbir zaman ilahi bir yetkilendirme olmamış, yalnızca halkın yüreğinin katılığı nedeniyle Musa’nın müsamaha gösterdiği bir şey olmuştur. Kutsal Yazıların hiçbir yerinde, bu belgeyi alan kadının ruhen serbest kaldığı ve başka bir erkekle birleşmekte özgür olduğu fikri desteklenmez. Bu düşüncenin Kelam’da temeli yoktur ve bir mittir. İsa’nın açık ve doğrudan öğretisi bu gerçeği teyit eder.

Bu sayfa, Tanrı’nın kabul ettiği birlikler üzerine serinin bir parçasıdır ve şu sıralamayı izler:

1. Ek 7a: Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar: Tanrı’nın Kabul Ettiği Birlikler (Geçerli sayfa).
2. Ek 7b: Boşanma Belgesi — Gerçekler ve Mitler
3. Ek 7c: Markos 10:11–12 ve Zinada Sahte Eşitlik
4. Ek 7d: Sorular ve Cevaplar — Bakireler, Dul Kadınlar ve Boşanmış Kadınlar

Yaratılışta Evliliğin Kökeni

İlk evliliğin, Yaratıcı’nın ilk insan olan erkeğe, bir erkek [זָכָר (zākhār)] için bir eş olması üzere bir dişi [נְקֵבָה (nᵉqēvāh)] yaratmasından hemen sonra gerçekleştiği bilinen bir gerçektir. Erkek ve dişi — bunlar Yaratıcı’nın hem hayvanlar hem de insanlar için bizzat kullandığı ifadelerdir (Yaratılış 1:27). Yaratılış anlatısı, Tanrı’nın suretinde ve benzerliğinde yaratılan bu erkeğin, yeryüzündeki diğer yaratıklar arasındaki dişilerden hiçbirinin ona benzemediğini gözlemlediğini söyler. Hiçbiri onu çekmedi ve bir eş arzu etti. Asıl ifadede [עֵזֶר כְּנֶגְדּוֹ (ʿēzer kᵉnegdô)] geçer; “uygun bir yardımcı” anlamındadır. Rab, Âdem’in ihtiyacını gördü ve onun için bedeninin dişi karşılığını yaratmaya karar verdi: “Adam’ın yalnız kalması iyi değildir; ona uygun bir yardımcı yapacağım” (Yaratılış 2:18). Havva, ardından Âdem’in bedeninden yapıldı.

Kutsal Kitap’a Göre İlk Birlik

Böylece ruhların ilk birliği gerçekleşti: tören olmadan, yemin olmadan, tanık olmadan, şölen olmadan, kayıt olmadan ve görevli olmadan. Tanrı kadını adama verdi ve adamın tepkisi şöyle oldu: “İşte bu, şimdi benim kemiklerimden kemik ve etimden ettir; ona ‘kadın’ denilecek, çünkü o adamdan alındı” (Yaratılış 2:23). Hemen ardından, Âdem’in Havva ile ilişkide [יָדַע (yāḏaʿ) — bilmek, cinsel ilişkide bulunmak] bulunduğunu ve onun hamile kaldığını okuruz. Aynı ifade (bilmek) gebelikle bağlantılı olarak daha sonra Kabil’in karısıyla birliğinde de kullanılır (Yaratılış 4:17). Kutsal Kitap’ta anılan bütün birlikler, bir erkeğin kendisi için bir bakireyi (ya da dul kadını) alması ve onunla ilişkide bulunmasından ibarettir — çoğu zaman “bilmek” ya da “yanına girmek” ifadesi kullanılır — ki bu, birliğin gerçekten gerçekleştiğini doğrular. Hiçbir anlatıda, dini ya da sivil herhangi bir tören yapıldığından söz edilmez.

Tanrı’nın Gözünde Birlik Ne Zaman Gerçekleşir?

Merkezi soru şudur: Tanrı bir evliliğin gerçekleştiğini ne zaman kabul eder? Üç olasılık vardır — biri Kutsal Kitap’a uygundur ve doğrudur; ikisi ise yanlıştır ve insan icadıdır.

1. Kutsal Kitap’a Uygun Seçenek

Tanrı, bakire kadının bir erkekle ilk rızaya dayalı ilişkide bulunduğu anda bir erkeği ve kadını evli sayar. Kadın daha önce başka bir erkekle olmuşsa, birlik ancak önceki erkek öldüyse gerçekleşebilir.

2. Yanlış Görecilik Seçeneği

Tanrı, çift ne zaman karar verirse o zaman birliğin gerçekleştiğini kabul eder. Başka bir deyişle, erkek veya kadın diledikleri kadar cinsel partner edinebilir; fakat ancak ilişkinin ciddi hale geldiğine karar verdikleri gün — belki birlikte yaşamaya başlayacakları için — Tanrı onları tek beden sayar. Bu durumda, bir erkeğin ruhunun bir kadınla ne zaman birleşeceğine karar veren Yaratıcı değil, yaratılandır. Bu görüş için en ufak bir Kutsal Kitap temeli yoktur.

3. En Yaygın Yanlış Seçenek

Tanrı, ancak bir tören olduğunda birliğin gerçekleştiğini kabul eder. Bu seçenek, ikinci olandan pek farklı değildir; zira pratikte tek fark, sürece üçüncü bir insanın eklenmesidir; bu kişi bir sulh hâkimi, bir nüfus memuru, bir rahip, bir pastör vb. olabilir. Bu seçenek uyarınca, çift geçmişte birden çok cinsel partner edinmiş olabilir; fakat ancak şimdi, bir liderin önünde durduklarında Tanrı iki ruhu birleşmiş sayar.

Düğün Şölenlerinde Törenlerin Yokluğu

Kutsal Kitap dört düğün şöleninden söz eder; ancak hiçbir anlatıda birliği resmileştiren ya da kutsayan bir törenden bahsedilmez. Birliğin Tanrı’nın huzurunda geçerli olması için bir ayin ya da dışsal bir süreç gerektiğine dair bir öğreti yoktur (Yaratılış 29:21-28; Hakimler 14:10-20; Ester 2:18; Yuhanna 2:1-11). Birliğin teyidi, bir bakirenin ilk erkeğiyle rızaya dayalı cinsel ilişkide (tamamlanma) bulunmasıyla gerçekleşir. Tanrı’nın, çift ancak bir din görevlisinin ya da bir sulh hâkiminin önüne çıktığında birleşir fikrinin Kutsal Yazılarda hiçbir desteği yoktur.

Zina ve Tanrı’nın Yasası

Tanrı başlangıçtan beri zinayı yasakladı; zina, bir kadının birden fazla erkekle ilişkide bulunmasıdır. Bunun nedeni, bir kadının ruhunun yeryüzünde aynı anda yalnızca bir erkekle birleşebilmesidir. Bir kadının ömrü boyunca kaç erkekle birlikte olabileceğine dair bir üst sınır yoktur; ancak her yeni ilişki ancak önceki bağ ölümle sona ermişse gerçekleşebilir; çünkü ancak o zaman erkeğin ruhu geldiği Tanrı’ya dönmüş olur (Vaiz 12:7). Başka bir deyişle, kadın başka bir erkekle birleşebilmek için dul olmalıdır. Bu gerçek, Kutsal Yazılarda kolayca doğrulanır: Kral Davut, Nabal’ın ölümünü duyduktan sonra Abigail’i yanına çağırmıştır (1 Samuel 25:39-40); Boaz, kocası Mahlon’un öldüğünü bildiği için Rut’u kendine eş almıştır (Rut 4:13); Yahuda, ikinci oğlu Onan’a, ölen kardeşinin adı yaşatılsın diye Tamar’la evlenmesini emretmiştir (Yaratılış 38:8). Ayrıca bkz.: Matta 5:32; Romalılar 7:3.

Erkek ve Kadın: Zina Konusunda Farklılıklar

Kutsal Yazılarda açıkça görülen bir husus şudur: bir kadına karşı zina yoktur; zina yalnızca bir erkeğe karşıdır. Birçok kilisenin öğrettiği, bir erkeğin bir kadından ayrılıp başka bir bakire ya da dulla evlendiğinde eski karısına karşı zina ettiği düşüncesinin Kutsal Kitap’ta temeli yoktur; bu, toplumsal teamüllere dayanır.

Bunun kanıtı, Rab’bin birçok kulunun bakireler ve dullarla birden çok evlilik yaşamalarına rağmen Tanrı’nın onları kınamamasıdır — buna dört eşe sahip olan Yakup’un örneği dahildir; ondan İsrail’in on iki oymağı ve Mesih’in Kendisi gelmiştir. Yakup’un her yeni eşle zina ettiği hiçbir zaman söylenmemiştir.

Bir diğer çok bilinen örnek Davut’un zinasıdır. Peygamber Natan, kralın Bat-Şeva ile ilişkisi olduğunda (2 Samuel 12:9), kralın herhangi bir kadına karşı zina ettiğini değil, yalnızca onun kocası Uriya’ya karşı zina edildiğini söylemiştir. Davut’un zaten Mikal, Abigail ve Ahinoam ile evli olduğunu hatırlayın (1 Samuel 25:42). Başka bir deyişle, zina her zaman bir erkeğe karşıdır, hiçbir zaman bir kadına karşı değildir.

Bazı önderler Tanrı’nın erkek ve kadını her şeyde eşit kıldığını iddia etmeyi sever; ancak bu, Kutsal Yazıların kapsadığı dört bin yılda gözlemlenenle örtüşmez. Kutsal Kitap’ta bir erkeğin karısına karşı zina etmekle kınandığı tek bir örnek dahi yoktur.

Bu, erkeğin zina etmediği anlamına gelmez; Tanrı’nın erkek ve kadının zinasını farklı değerlendirdiği anlamına gelir. Her ikisine verilen kutsal yasa cezası aynıydı (Levililer 20:10; Tesniye 22:22-24); ancak erkek bekâreti ile evlilik arasında bir bağ yoktur. Zinanın olup olmadığını belirleyen erkek değil, kadındır. Kutsal Kitap’a göre, bir erkek, bakire ya da dul olmayan bir kadınla ilişkide bulunduğunda zina etmiş olur. Örneğin, 25 yaşındaki bakir bir erkek, daha önce bir erkekle olmuş 23 yaşındaki bir genç kadınla yatarsa, zina etmiş olur — çünkü Tanrı’ya göre o genç kadın başka bir erkeğin karısıdır (Matta 5:32; Romalılar 7:3; Sayılar 5:12).

Levirat Evliliği ve Soyun Korunması

Bir kadının ancak ilk kocasının ölümünden sonra başka bir erkekle birleşebileceği ilkesi, aile mülkünü korumak için Tanrı tarafından verilen levirat evliliği yasasında da doğrulanır: “Kardeşler birlikte yaşarken onlardan biri çocuksuz ölürse, ölenin karısı ailenin dışından bir yabancıyla evlenmesin. Kocasının kardeşi onun yanına girsin, onu eş olarak alsın ve kayınbiradere düşen görevi yerine getirsin…” (Tesniye 25:5-10. Ayrıca bkz. Yaratılış 38:8; Rut 1:12-13; Matta 22:24). Dikkat edin, bu yasa, kayınbiraderin zaten başka bir eşi olsa bile yerine getirilmeliydi. Boaz örneğinde, Rut’u daha yakın bir akrabaya bile teklif etti; ancak adam, başka bir eş edinmek ve mirasını bölmek istemediği için reddetti: “Naomi’nin elinden tarlayı satın aldığın gün, ölenin adını mirasında yaşatmak için Moavlı Rut’u, ölenin karısını da almak zorundasın” (Rut 4:5).

Evliliğe İlişkin Kutsal Kitap Görüşü

Kutsal Yazıların sunduğu evlilik görüşü açık olup modern insan geleneklerinden farklıdır. Tanrı, evliliği, bir erkeğin bir bakire ya da dulla tamamlamasıyla (cinsel birleşme) mühürlenen ruhsal bir birlik olarak tesis etmiştir; törenlere, görevlilere ya da dışsal ayinlere ihtiyaç yoktur.

Bu, Kutsal Kitap’ın düğünlerin parçası olarak törenleri yasakladığı anlamına gelmez; fakat bunların Tanrı’nın yasasına göre ruhların birliğinin gerçekleştiğinin ne şartı ne de teyidi olduğu açıkça anlaşılmalıdır.

Birlik, Tanrı’nın gözünde yalnızca rızaya dayalı ilişkinin gerçekleştiği anda geçerli sayılır; bu, kadının ölüm bağı çözülünceye kadar aynı anda yalnızca bir erkekle birleşmesi gerektiğine ilişkin ilahi düzeni yansıtır. Kutsal Kitap’ta anlatılan düğün şölenlerinde törenlerin yokluğu, odağın insanî formalitelerde değil, mahrem antlaşmada ve soyun sürmesine yönelik ilahi amaçta olduğunu pekiştirir.

Sonuç

Tüm bu kutsal anlatılar ve ilkeler ışığında, Tanrı’nın evlilik tanımının insan geleneklerine ya da yasal formalitelere değil, kendi tasarımına dayandığı açıktır. Yaratıcı en baştan ölçüyü koymuştur: Bir erkek, evlenmeye hakkı olan — yani bakire ya da dul — bir kadınla rızaya dayalı ilişkide bulunduğunda, evlilik O’nun katında mühürlenir. Medenî ya da dinî törenler kamusal beyan işlevi görebilir; fakat bir birliğin Tanrı’nın önünde geçerli olup olmadığını belirlemede ağırlıkları yoktur. Önemli olan, O’nun düzenine itaat etmek, evlilik bağının kutsallığına saygı göstermek ve kültürel değişimler ya da insan görüşleri ne olursa olsun değişmeyen buyruklarına sadık kalmaktır.

HER CANLI, YEMEK İÇİN YARATILMADI

ADEN BAHÇESİ: BİTKİ TEMELLİ BİR BESLENME

Bu gerçek, insanlığın başlangıcına—Aden Bahçesi’ne—baktığımızda açıkça görülür. İlk insan Âdem’e bir bahçeyi bakıp koruma görevi verilmişti. Ne tür bir bahçe? Orijinal İbranice metin bunu açıkça belirtmez, fakat bunun bir meyve bahçesi olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır:
“Rab Tanrı doğuda, Aden’de bir bahçe dikti… Rab Tanrı, görünüşü güzel ve yemeye elverişli her türlü ağacı topraktan bitirdi” (Yaratılış 2:15).

Ayrıca Âdem’in hayvanlara isim verme ve onlara bakma görevinden de söz edilir, ancak hiçbir yerde bu hayvanların ağaçlar gibi “yemek için iyi” oldukları ima edilmez.

TANRI’NIN PLANIYLA UYUMLU ET TÜKETİMİ

Bu, Tanrı’nın et yemeyi yasakladığı anlamına gelmez—eğer öyle olsaydı, Kutsal Yazılar’da bu yönde açık bir buyruk olurdu. Ancak bu, hayvansal etin insan beslenmesinin başlangıçtan itibaren bir parçası olmadığını bize gösterir.

Tanrı’nın insan için başlangıçta sunduğu rızık, tamamen bitkisel temelli görünmektedir—meyveler ve diğer bitkisel kaynaklar ön plandadır.

TEMİZ VE TEMİZ OLMAYAN HAYVANLAR ARASINDAKİ AYRIM

NUH DÖNEMİNDE BAŞLADI

Tanrı zamanla insanlara hayvan kesmeyi ve yemeyi izinli kıldıysa da, hangi hayvanların yenebileceği ve hangilerinin yenemeyeceği konusunda açık bir ayrım ortaya koydu.

Bu ayrım, Tufan’dan önce Nuh’a verilen talimatlarda ima edilir:
“Temiz hayvanlardan her türden yedi çift, erkek ve dişilerini; temiz olmayan hayvanlardan ise her türden bir çift, erkek ve dişilerini yanına al” (Yaratılış 7:2).

TEMİZ HAYVANLARA DAİR ÖN BİLGİ

Tanrı’nın Nuh’a hangi hayvanların temiz ya da necis olduğunu açıklamaması, bu bilginin zaten insanlıkta mevcut olduğunu ima eder. Bu bilgi muhtemelen yaratılıştan itibaren bilinmekteydi.

Temiz ve temiz olmayan hayvanların bu şekilde ayrılması, Tanrı’nın doğa ve ruhsal düzen içindeki daha büyük amacını yansıtır—bazı canlılar belirli görevler veya kullanımlar için ayrılmıştır.

TEMİZ HAYVANLARIN ERKEN DÖNEMDEKİ ANLAMI

KURBANLA BAĞLANTILI

Yaratılış anlatımında şimdiye kadar gördüklerimize dayanarak, Tufan’a kadar temiz ve temiz olmayan hayvanlar arasındaki ayrımın yalnızca kurban sunularında kabul edilirlik açısından yapıldığını güvenle söyleyebiliriz.

Habil’in sürüsünün ilk doğanlarını sunması bu ilkeyi ortaya koyar. İbranice metinde geçen “sürüsünün ilk doğanları” (מִבְּכֹרוֹת צֹאנוֹ) ifadesinde geçen “sürüsü” (tzon, צֹאן) kelimesi, genellikle koyun ve keçi gibi küçük evcil hayvanları tanımlar. Bu nedenle Habil’in sunduğu kurbanın büyük ihtimalle bir kuzu ya da genç bir keçi olduğunu söyleyebiliriz (Yaratılış 4:3-5).

NUH’UN TEMİZ HAYVANLARDAN SUNDUĞU KURBANLAR

Benzer şekilde, Nuh gemiden indikten sonra Rab için bir sunak yaptı ve Tanrı’nın tufandan önce verdiği talimatlarda özellikle belirtilen temiz hayvanlardan yakmalık sunular sundu (Yaratılış 8:20; 7:2).

Bu erken dönem uygulaması, temiz hayvanların tapınma ve antlaşmaya dayalı saflık bağlamındaki özel rolünü anlamamız için bir temel oluşturur.

Bu hayvan gruplarını tanımlamak için kullanılan İbranice kelimeler—tahor (טָהוֹר) ve tamei (טָמֵא)—keyfi değildir. Bunlar kutsallık ve Rab için ayrılma kavramlarıyla yakından ilişkilidir:

• טָמֵא (Tamei)
  Anlamı: Necis, kirli.
  Kullanımı: Ritüel, ahlaki veya fiziksel saflığın eksik olduğu durumlar için kullanılır. Genellikle tüketilmesi ya da tapınmada kullanılması yasaklanmış hayvanlar, nesneler veya eylemlerle ilişkilendirilir.
  Örnek: “Ancak şu hayvanları yemeyeceksiniz… onlar sizin için necis (tamei) sayılır” (Levililer 11:4).
• טָהוֹר (Tahor)
  Anlamı: Temiz, saf.
  Kullanımı: Tüketim, tapınma ya da kutsal ritüellerde kullanılmaya uygun hayvanlar, nesneler veya insanlar için kullanılır.
  Örnek: “Kutsal olanla sıradan olanı, necis olanla temiz olanı ayırt etmelisiniz” (Levililer 10:10).

Bu terimler, Tanrı’nın daha sonra Levililer 11 ve Yasa’nın Tekrarı 14 bölümlerinde ayrıntılandırdığı beslenme yasalarının temelini oluşturur. Bu bölümler, hangi hayvanların temiz (yani yenmesi helal) ve hangilerinin necis (yenmesi yasak) olduğunu açıkça sıralar. Böylece Tanrı’nın halkı kutsal ve farklı kalmaya devam eder.

TANRI’NIN NECİS ETLERİ YEMEYE KARŞI UYARILARI

Tanah (Eski Ahit) boyunca Tanrı, halkını beslenme yasalarını çiğnedikleri için defalarca uyarmıştır. Bazı ayetler özellikle necis hayvanların tüketilmesini kınar ve bu davranışı Tanrı’nın buyruklarına karşı bir isyan olarak tanımlar:

“Yüzüme karşı beni sürekli öfkelendiren bir halk… domuz eti yiyen ve kaplarında murdar et suyu bulunanlar” (Yeşaya 65:3-4).

“Bahçelere giren, kendilerini arındıranlar; domuz eti, fare ve başka necis şeyler yiyenlerin hepsi—onlara önderlik edenle birlikte yok edilecekler,” diyor Rab (Yeşaya 66:17).

Bu azarlar, necis et yemenin sadece bir beslenme meselesi değil, ahlaki ve ruhsal bir çöküş olduğunu vurgular. Tanrı’nın açıkça yasakladığı şeyleri yapmak, kutsallık ve itaate olan saygısızlığı ortaya koyar.

İSA VE NECİS ET

İsa’nın gelişi, Hristiyanlığın doğuşu ve Yeni Ahit yazılarıyla birlikte birçok kişi, Tanrı’nın artık yasalarına itaati umursamadığını—özellikle de beslenme yasalarını—iddia etmeye başladı. Bugün neredeyse tüm Hristiyan dünyası istediği her şeyi yemektedir.

Ancak gerçek şudur ki, Eski Ahit’te Mesih’in gelip necis et yasasını ya da Babası’nın herhangi bir başka yasasını iptal edeceğine dair hiçbir peygamberlik yoktur (bazılarının iddia ettiği gibi). İsa, Babası’nın tüm buyruklarına eksiksiz bir şekilde itaat etti—bu konuda da.

Eğer İsa domuz eti yemiş olsaydı, nasıl ki balık (Luka 24:41-43) ve kuzu eti (Matta 26:17-30) yediğini biliyorsak, elimizde açık bir örnek olurdu. Ama durum böyle değildir. Tanrı’nın peygamberler aracılığıyla verdiği bu talimatları İsa’nın ya da öğrencilerinin ihlal ettiğine dair hiçbir işaret yoktur.

İDDİALARIN ÇÜRÜTÜLMESİ

YANLIŞ İDDİA: “İsa tüm yiyecekleri temiz ilan etti”

GERÇEK:

Markos 7:1-23 genellikle İsa’nın necis etlerle ilgili beslenme yasalarını yürürlükten kaldırdığına dair bir kanıt olarak gösterilir. Ancak metin dikkatle incelendiğinde bu yorumun temelsiz olduğu görülür. Sıkça yanlış aktarılan ayette şöyle denir:
“Çünkü yiyecek, insanın yüreğine değil, midesine girer ve sonra dışarı atılır.” (Böylece, İsa tüm yiyecekleri temiz ilan etti)” (Markos 7:19).

BAĞLAM: KONUNUN NECİS VE TEMİZ ETLERLE İLGİSİ YOK

Her şeyden önce, bu pasajın bağlamı Levililer 11’de belirtilen temiz ve necis hayvanlarla ilgili değildir. Bu bölüm, İsa ile Ferisiler arasındaki, Yahudi geleneklerinden biriyle ilgili tartışmaya odaklanır. Ferisiler ve din bilginleri, İsa’nın öğrencilerinin yemek yemeden önce törensel el yıkamasını yapmadığını fark etmişlerdi. Bu uygulama İbranice’de netilat yadayim (נטילת ידיים) olarak bilinir. Bugün bile özellikle Ortodoks Yahudi çevrelerinde sürdürülen, dua eşliğinde yapılan törensel bir el yıkama geleneğidir.

Ferisilerin derdi Tanrı’nın beslenme yasalarıyla değil, bu insan yapımı geleneğe olan bağlılıkla ilgilidir. Onlar, öğrencilerin törensel yıkamayı yapmamalarını geleneklere aykırı ve dolayısıyla kirli olarak değerlendirmişlerdi.

İSA’NIN YANITI: ASIL ÖNEMLİ OLAN YÜREKTİR

İsa, Markos 7 boyunca insanı gerçekten kirleten şeyin dışsal uygulamalar ya da gelenekler değil, yüreğin durumu olduğunu öğretir. Ruhsal kirliliğin dıştan gelen bir şey değil; kötü düşünceler ve davranışlardan, yani içeriden kaynaklandığını vurgular.

İsa, yiyeceğin insanı kirletmediğini çünkü yüreğe değil mideye girdiğini ve sonra dışarı atıldığını söylediğinde, beslenme yasaları hakkında değil; törensel el yıkama geleneği hakkında konuşuyordu. Vurgusu içsel saflığa yöneliktir, dışsal ritüellere değil.

MARKOS 7:19’A DAHA YAKINDAN BAKIŞ

Markos 7:19, genellikle metne sonradan eklenmiş ve aslında var olmayan bir parantezli yorum nedeniyle yanlış anlaşılır: “Böylece, İsa tüm yiyecekleri temiz ilan etti.” Oysa Grekçe metin yalnızca şunu der: “οτι ουκ εισπορευεται αυτου εις την καρδιαν αλλ εις την κοιλιαν και εις τον αφεδρωνα εκπορευεται καθαριζον παντα τα βρωματα” ve bu şu şekilde harfiyen çevrilebilir: “Çünkü (yiyecek) onun yüreğine değil, karnına girer ve helaya gider—bütün yiyecekleri arındırarak.”

“Helaya gider ve bütün yiyecekleri arındırır” ifadesini, “Böylece, İsa tüm yiyecekleri temiz ilan etti” şeklinde çevirmek, seminerlerde ve bazı Kutsal Kitap yayınevlerinde Tanrı’nın Yasası’na karşı önyargıyı desteklemek için metni açıkça çarpıtmaktır.

Daha mantıklı olan yorum ise şudur: Bu tümce, İsa’nın dönemin gündelik diliyle sindirim sürecini açıklamasıdır. Sindirim sistemi yiyeceği alır, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri ve faydalı bileşenleri emer (temiz kısmı) ve geri kalanını atık olarak dışarı atar. “Tüm yiyecekleri temizleyerek” ifadesi büyük ihtimalle bu doğal ayırma sürecine işaret etmektedir.

BU YANLIŞ İDDİA ÜZERİNE SONUÇ

Markos 7:1-23 bölümü, Tanrı’nın beslenme yasalarının iptaliyle ilgili değildir; aksine, insan geleneklerinin Tanrı’nın buyruklarından üstün tutulmasını eleştirir. İsa, gerçek kirlenmenin törensel el yıkamayı yerine getirmemekten değil, yürekten gelen günahlardan kaynaklandığını öğretmiştir. “İsa tüm yiyecekleri temiz ilan etti” iddiası, metnin bağlamı ve orijinal dili göz önüne alındığında açıkça yanlış bir yorumdur ve Tanrı’nın sonsuz yasalarına karşı önyargılardan beslenmektedir. Metni dikkatle okuyunca, İsa’nın Tora’daki öğretileri desteklediği ve Tanrı’nın beslenme yasalarını geçersiz kılmadığı net olarak anlaşılır.

YANLIŞ İDDİA: “Tanrı, bir görüyle elçi Petrus’a artık her türlü hayvan etinin yenebileceğini söyledi”

GERÇEK:

Birçok kişi, Elçilerin İşleri 10. bölümdeki Petrus’un görüsünü Tanrı’nın necis hayvanlarla ilgili beslenme yasalarını kaldırdığına dair bir kanıt olarak kullanır. Ancak bu görünün amacı ve bağlamı dikkatlice incelendiğinde, konunun temiz ve necis etlerle ilgili yasalarla hiçbir ilgisi olmadığı görülür. Görü, Tanrı’nın halkı arasına artık Yahudi olmayanların da kabul edilmesi gerektiğini Petrus’a öğretmek içindi—Tanrı’nın beslenme talimatlarını değiştirmek için değil.

PETRUS’UN GÖRÜSÜ VE AMACI

Elçilerin İşleri 10. bölümde, Petrus gökten inen bir çarşafın içinde hem temiz hem de necis her türden hayvanla dolu olduğunu görür ve “Kes ve ye” şeklinde bir buyruk işitir. Petrus’un tepkisi ise çok nettir:
“Asla, Rab! Ben hiçbir zaman murdar ya da necis bir şey yemedim” (Elçilerin İşleri 10:14).

Bu tepki birkaç açıdan önemlidir:

1. Petrus’un Beslenme Yasalarına Olan Bağlılığı
   Bu görü, İsa’nın göğe yükselişinden ve Kutsal Ruh’un Pentikost Günü’nde dökülmesinden sonra gerçekleşmiştir. Eğer İsa hizmeti sırasında beslenme yasalarını kaldırmış olsaydı, Petrus—İsa’nın yakın takipçisi olarak—bunu bilirdi ve böyle güçlü bir şekilde karşı çıkmazdı. Petrus’un necis hayvanları yemeyi reddetmesi, bu yasaları hâlâ uyguladığını ve onların kaldırıldığına dair hiçbir anlayışı olmadığını gösterir.
2. Görünün Asıl Mesajı
   Görü üç kez tekrarlanır, bu da önemini vurgular. Ancak gerçek anlamı birkaç ayet sonra, Petrus’un Yahudi olmayan Kornelius’un evine gitmesiyle ortaya çıkar. Petrus, görünün anlamını şu sözlerle açıklar:
   “Tanrı bana hiçbir insanı murdar ya da necis saymamam gerektiğini gösterdi” (Elçilerin İşleri 10:28).

Bu görü aslında yiyeceklerle ilgili değildir; sembolik bir mesaj taşır. Tanrı, temiz ve necis hayvanların görüntüsünü kullanarak Petrus’a, Yahudiler ile diğer milletler arasındaki engellerin kaldırıldığını ve Yahudi olmayanların artık Tanrı’nın antlaşma topluluğuna kabul edilebileceğini öğretmiştir.

“BESLENME YASALARI KALDIRILDI” İDDİASININ MANTIKSAL TUTARSIZLIKLARI

Petrus’un görüsünün beslenme yasalarını ortadan kaldırdığı iddiası birçok önemli noktayı göz ardı eder:

1. Petrus’un Başlangıçtaki Direnci
   Eğer beslenme yasaları önceden kaldırılmış olsaydı, Petrus’un tepkisi anlamını yitirirdi. Onun sözleri, İsa’yı yıllarca takip etmiş olmasına rağmen bu yasalara hâlâ sadık olduğunu gösterir.
2. Yasaların Kaldırıldığına Dair Hiçbir Kutsal Kitap Delili Yok
   Elçilerin İşleri 10’da beslenme yasalarının kaldırıldığını açıkça belirten hiçbir ifade yoktur. Tüm odak Yahudi olmayanların kabulü üzerinedir; temiz ve necis yiyecek tanımının değiştirilmesi üzerine değil.
3. Görünün Sembolik Anlamı
   Görünün gerçek amacı, onun uygulamasında netleşir. Petrus, Tanrı’nın ayrım yapmadığını, O’ndan korkan ve doğru olanı yapan her milletin kabul edildiğini fark eder (Elçilerin İşleri 10:34-35). Bu, görünün ön yargıların yıkılmasıyla ilgili olduğunu ve beslenme yasalarıyla ilgisinin olmadığını açıkça gösterir.
4. Yorumdaki Çelişkiler
   Eğer bu görü beslenme yasalarının iptaliyle ilgili olsaydı, Elçilerin İşleri kitabının genel bağlamıyla çelişirdi. Çünkü Petrus da dâhil olmak üzere Yahudi inananlar hâlâ Tora’nın buyruklarını yerine getiriyordu. Ayrıca, görü sadece yiyeceklerle ilgili olarak yorumlansaydı, onun sembolik gücü kaybolur ve Yahudi olmayanların dahil edilmesi gibi çok daha büyük bir mesaja ulaşmazdı.

BU YANLIŞ İDDİA ÜZERİNE SONUÇ

Elçilerin İşleri 10’daki Petrus’un görüsü yiyeceklerle değil, insanlarla ilgilidir. Tanrı, temiz ve necis hayvanların görüntüsünü kullanarak daha derin bir ruhsal gerçeği aktarmıştır: Müjde artık tüm milletler içindir ve Yahudi olmayanlar artık necis ya da dışlanmış sayılmamalıdır. Bu görüyü beslenme yasalarının iptali olarak yorumlamak, hem bağlamı hem de pasajın amacını yanlış anlamaktır.

Tanrı’nın Levililer 11’de verdiği beslenme talimatları değişmemiştir ve bu görünün odağı hiçbir zaman bu yasalar olmamıştır. Petrus’un kendi sözleri ve davranışları da bunu doğrular. Görünün gerçek mesajı, insanlar arasındaki engellerin kaldırılmasıdır—Tanrı’nın sonsuz yasalarının değiştirilmesi değil.

YANLIŞ İDDİA: “Kudüs Konseyi, Yahudi olmayanların sadece boğularak öldürülmüş ve kanlı et yememeleri koşuluyla her şeyi yiyebileceğine karar verdi”

GERÇEK:

Kudüs Konseyi (Elçilerin İşleri 15), çoğunlukla yanlış yorumlanarak Yahudi olmayanların Tanrı’nın buyruklarının çoğunu görmezden gelebileceği ve sadece dört temel kurala uymaları gerektiği şeklinde sunulur. Oysa daha dikkatli bir inceleme, bu konseyin Yahudi olmayanlara Tanrı’nın yasalarının kaldırılmasıyla ilgili olmadığını, aksine Mesih’e iman eden Yahudi topluluklarına ilk katılımlarını kolaylaştırmaya yönelik olduğunu ortaya koyar.

KUDÜS KONSEYİ NEYİ ELE ALIYORDU?

Konseyde ele alınan asıl soru şuydu: Yahudi olmayanlar, müjdeyi dinleyebilmek ve ilk Mesih inanlılarının topluluklarına katılabilmek için Tora’nın tamamına—özellikle sünnet gibi uygulamalara—derhal bağlılık göstermeli miydi?

Yüzyıllar boyunca Yahudi geleneği, Yahudi olmayanların Tora’ya tamamen uymaları gerektiğini savunuyordu. Bu, sünnet olmak, Şabat’ı tutmak, beslenme yasalarına uymak ve diğer buyrukları yerine getirmek gibi uygulamaları da içeriyordu. Aksi halde bir Yahudi, onlarla serbestçe etkileşime giremezdi (Bkz. Matta 10:5-6; Yuhanna 4:9; Elçilerin İşleri 10:28). Konseyin kararı, artık Yahudi olmayanların tüm bu yasaları hemen yerine getirmeden de iman yolculuğuna başlayabileceklerini kabul eden bir değişim niteliğindeydi.

UYUM İÇİN DÖRT BAŞLANGIÇ KURALI

Konsey, Yahudi olmayanların topluluk toplantılarına katılmalarının uygun olacağına karar verdi—yeter ki şu uygulamalardan uzak dursunlar (Elçilerin İşleri 15:20):

1. Putlara Sunulan Yiyecekler: Putlara sunulmuş yiyeceklerden uzak durmak, çünkü putperestlik Yahudi imanlılar için son derece rahatsız edici bir durumdu.
2. Cinsel Ahlaksızlık: Putperest kültürlerde yaygın olan cinsel günahlardan sakınmak.
3. Boğularak Öldürülmüş Hayvanların Eti: Tanrı’nın beslenme yasalarına aykırı olarak öldürülmüş hayvanlardan kaçınmak; çünkü bu şekilde kan vücutta kalır.
4. Kan: Kan tüketiminden kaçınmak; bu, Tora’da açıkça yasaklanmıştır (Levililer 17:10-12).

Bu kurallar, Yahudi olmayanların uyması gereken tüm yasaların özeti değildir. Aksine, Yahudi ve Yahudi olmayan imanlıların birlikte barış ve uyum içinde yaşayabilmesi için bir başlangıç noktasıdır.

BU KARAR NE ANLAMA GELMİYORDU?

Yahudi olmayanların yalnızca bu dört kurala uyarak Tanrı’yı hoşnut edebileceği ve kurtuluşa erişebileceği iddiası tamamen saçmadır.

• Yahudi olmayanlar On Emir’i çiğneyebilir mi?
  • Başka ilahlara tapmaları, Tanrı’nın adını boş yere kullanmaları, hırsızlık yapmaları veya adam öldürmeleri serbest miydi? Elbette hayır. Böyle bir sonuç, Kutsal Yazıların Tanrı’nın doğruluk konusundaki beklentileri hakkında öğrettiği her şeye ters düşer.
• Başlangıç Noktasıydı, Bitiş Noktası Değil:
  • Konseyin amacı, Yahudi olmayanların Mesih’e iman eden Yahudi topluluklarına katılımını hemen mümkün kılmaktı. Onların zamanla bilgi ve itaate büyüyecekleri varsayılmıştır.

ELÇİLERİN İŞLERİ 15:21 AÇIKLIK GETİRİR

Konseyin kararı, Elçilerin İşleri 15:21’de şöyle açıklanır:
“Musa’nın yasası, çok eski zamanlardan beri her şehirde duyurulmakta ve her Şabat Günü havralarda okunmaktadır.”

Bu ayet, Yahudi olmayanların havralara katıldıkça Tanrı’nın yasalarını öğrenmeye devam edeceklerini göstermektedir. Konsey, Tanrı’nın buyruklarını iptal etmedi; Yahudi olmayanların iman yolculuğuna, onları bunaltmadan başlamaları için pratik bir yaklaşım benimsedi.

İSA’NIN ÖĞRETİLERİNDEN BAĞLAM

İsa’nın kendisi, Tanrı’nın buyruklarının önemini defalarca vurgulamıştır. Örneğin Matta 19:17, Luka 11:28 ve Dağdaki Vaaz boyunca (Matta 5–7), İsa cinayet işlememe, zina etmeme, komşuyu sevme gibi yasaların geçerliliğini ve takip edilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymuştur. Bu ilkeler temeldi ve elçiler tarafından asla reddedilmemiştir.

BU YANLIŞ İDDİA ÜZERİNE SONUÇ

Kudüs Konseyi, Yahudi olmayanların her şeyi yiyebileceğini veya Tanrı’nın buyruklarını görmezden gelebileceğini ilan etmedi. Ele alınan konu, Yahudi olmayanların Mesih inanlısı topluluklara nasıl dâhil olabilecekleriydi—Tora’nın her yönünü derhal yerine getirmeleri gerekmeksizin.

Konseyin koyduğu dört kural, karışık Yahudi-Yahudi olmayan topluluklarında uyumu sağlamak için uygulanan pratik önlemlerdi. Beklenti açıktı: Yahudi olmayanlar zamanla Tanrı’nın yasalarını öğrenecek ve her Şabat Günü havralarda okunan Tora sayesinde bu yasaları yerine getirmeyi öğreneceklerdi. Aksi bir görüş, konseyin amacını yanlış temsil eder ve Kutsal Yazıların genel öğretisini görmezden gelir.

YANLIŞ İDDİA: “Elçi Pavlus, Mesih’in kurtuluş için Tanrı’nın yasalarına itaat etme zorunluluğunu ortadan kaldırdığını öğretti”

GERÇEK:

Birçok Hristiyan lider—hatta çoğu—Pavlus’un Tanrı’nın Yasası’na karşı olduğunu ve Yahudi olmayan imanlılara O’nun buyruklarını görmezden gelmeleri gerektiğini öğrettiğini savunur. Bazıları, Tanrı’nın yasalarına itaat etmenin kurtuluş için tehlikeli olabileceğini bile ileri sürer. Bu yorumlar büyük teolojik kafa karışıklığına yol açmıştır.

Bu görüşe karşı çıkan bazı akademisyenler, Pavlus’un yazılarındaki tartışmaları açıklığa kavuşturmak için uzun yıllardır çalışmakta ve onun öğretilerinin yanlış anlaşıldığını veya bağlamından koparıldığını savunmaktadır. Ancak bizim hizmet anlayışımız farklıdır.

NEDEN PAVLUS’U AÇIKLAMAYA ÇALIŞMAK YANLIŞTIR

Biz, Pavlus’un Yasa konusundaki tutumunu açıklığa kavuşturmak için büyük çaba harcamanın gereksiz ve hatta Rab’be karşı saygısızlık olduğuna inanıyoruz. Bunu yapmak, Pavlus’u—bir insanı—Tanrı’nın peygamberleriyle, hatta İsa’nın kendisiyle aynı seviyeye yükseltmek olur.

Doğru teolojik yaklaşım şudur: Pavlus’tan önceki Kutsal Yazılar’da, birisinin gelip Tanrı’nın yasalarını geçersiz kılacağına dair bir peygamberlik olup olmadığını incelemek. Eğer böyle önemli bir peygamberlik olsaydı, o zaman Pavlus’un bu konudaki öğretilerini ilahi olarak onaylanmış kabul etmek için bir sebebimiz olurdu ve bu öğretiye göre yaşamaya çalışmak mantıklı olurdu.

PAVLUS HAKKINDA PEYGAMBERLİKLERİN OLMAMASI

Gerçek şu ki, Kutsal Yazılarda Pavlus’un—ya da başka herhangi birinin—gelip Tanrı’nın yasalarını geçersiz kılacağına dair hiçbir peygamberlik yoktur. Eski Ahit’te yer alıp Yeni Ahit’te gerçekleşen sadece şu üç şahıs hakkında doğrudan veya dolaylı peygamberlik vardır:

1. Yahya (Vaftizci Yahya): Mesih’in öncüsü olacağı hem peygamberlerce bildirildi hem de İsa tarafından doğrulandı (bkz. Yeşaya 40:3; Malaki 4:5-6; Matta 11:14).
2. Yahuda İskariyot: Onun ihanetiyle ilgili olarak Mezmurlar 41:9 ve 69:25 gibi ayetlerde dolaylı göndermeler yer alır.
3. Arimathyalı Yusuf: Yeşaya 53:9, Mesih’in gömülmesi için mezar sağlayan kişinin kim olacağına dolaylı olarak atıfta bulunur.

Bunların dışında, hiç kimse hakkında—hele ki Tarsus’tan gelen biri hakkında—Tanrı’nın buyruklarını iptal edeceği veya Yahudi olmayanların Tanrı’nın ebedî yasalarına itaat etmeden kurtulabileceği yönünde bir peygamberlik yoktur.

İSA’NIN GÖĞE ALINDIKTAN SONRA OLACAKLAR HAKKINDAKİ PEYGAMBERLİĞİ

İsa, yeryüzündeki hizmetinden sonra neler olacağına dair birçok peygamberlikte bulunmuştur. Bunların arasında şunlar yer alır:

• Tapınağın yıkılması (Matta 24:2).
• Öğrencilerinin zulüm göreceği (Yuhanna 15:20, Matta 10:22).
• Krallık mesajının tüm uluslara yayılması (Matta 24:14).

Ancak, Tarsus’tan biri—hele ki Pavlus—hakkında, kurtuluş ve itaate dair yeni ya da çelişkili bir öğreti verme yetkisiyle gönderileceğine dair hiçbir söz yoktur.

PAVLUS’UN YAZILARININ GERÇEK SINAVI

Bu, Pavlus’un ya da Petrus, Yuhanna veya Yakup’un yazılarını reddetmemiz gerektiği anlamına gelmez. Aksine, onların yazılarına temkinli bir yaklaşımla, her yorumun şu temellere dayanıp dayanmadığını dikkatle incelemeliyiz:

1. Eski Ahit: Tanrı’nın peygamberleri aracılığıyla bildirdiği Yasa.
2. Dört İncil: Yasaya sadık kalan İsa’nın sözleri ve eylemleri.

Eğer bir yorum bu iki temele uymuyorsa, o zaman bu yorum doğru olarak kabul edilmemelidir.

BU YANLIŞ İDDİA ÜZERİNE SONUÇ

Pavlus’un Tanrı’nın yasalarını—beslenme talimatları dâhil—kaldırdığı yönündeki iddia Kutsal Yazılarla desteklenmemektedir. Böyle bir mesajı önceden bildiren hiçbir peygamberlik yoktur ve İsa’nın kendisi Yasa’yı onaylamış ve uygulamıştır. Bu nedenle, Tanrı’nın değişmeyen Sözü’ne aykırı olan her öğreti dikkatle sorgulanmalıdır.

Mesih’in izleyicileri olarak çağrıldığımız şey, Tanrı tarafından önceden yazılmış ve açıklanmış olanla uyum içinde olmaktır; O’nun ebedî buyruklarına aykırı düşen yorumlara bel bağlamak değildir.

İSA’NIN ÖĞRETİSİ: SÖZLERİYLE VE ÖRNEĞİYLE

Mesih’in gerçek öğrencisi, hayatının her yönünü O’nun örneğine göre şekillendirir. İsa, eğer O’nu seviyorsak, Baba’ya ve Oğul’a itaat edeceğimizi açıkça bildirmiştir. Bu, yüreği zayıf olanlar için değil; gözlerini Tanrı’nın Krallığı’na dikmiş ve sonsuz yaşamı elde etmek için ne gerekiyorsa yapmaya hazır olanlar içindir—bu, arkadaşlardan, kiliseden ve aileden gelecek karşı çıkmalara rağmen bile olsa.

Saç ve sakal, tzitzit, sünnet, Şabat ve yasak etler gibi buyruklar, Hristiyanlığın büyük çoğunluğu tarafından görmezden gelinmektedir. Kalabalığı takip etmeyi reddedenler kesinlikle zulüm görecektir—nitelik olarak İsa’nın önceden söylediği gibi (Matta 5:10). Tanrı’ya itaat cesaret ister, fakat ödülü sonsuzluktur.

TANRI’NIN YASASINA GÖRE YASAKLANMIŞ ETLER

Tora’da açıkça belirtilen Tanrı’nın beslenme yasaları, halkının hangi hayvanları yiyebileceğini ve hangilerinden uzak durması gerektiğini tanımlar. Bu talimatlar kutsallık, itaat ve kirleten uygulamalardan ayrılığı vurgular. Aşağıda, Kutsal Yazılarla desteklenmiş, Tanrı’ya göre yasaklanmış etlerin ayrıntılı ve açıklayıcı bir listesi yer almaktadır.

1. GEVŞEK ÇİĞNEMEYEN VE TOYNAĞI YARIK OLMAYAN KARADA YAŞAYAN HAYVANLAR

• Bir ya da her iki özelliğe sahip olmayan kara hayvanları necis sayılır.
• Yasaklanan Hayvanlara Örnekler:
  • Deve (gamal, גָּמָל) – Geviş getirir ama toynağı yarık değildir (Levililer 11:4).
  • At (sus, סוּס) – Geviş getirmez ve toynağı da yarık değildir.
  • Domuz (chazir, חֲזִיר) – Toynağı yarıktır ama geviş getirmez (Levililer 11:7).

2. PULLARI VE YÜZGECİ OLMAYAN SU CANLILARI

• Hem pulları hem de yüzgeçleri olan balıklar yenebilir. Bunlardan biri bile eksikse, o canlı necis sayılır.
• Yasaklanan Canlılara Örnekler:
  • Yayın balığı – Pulları yoktur.
  • Kabuklu deniz ürünleri – Karides, yengeç, ıstakoz ve midye gibi.
  • Yılan balığı – Yüzgeç ve pul içermez.
  • Ahtapot ve kalamar – Ne yüzgeçleri ne de pulları vardır (Levililer 11:9-12).

3. YIRTICI KUŞLAR, LEŞÇİLER VE DİĞER YASAKLANMIŞ KUŞLAR

• Kutsal Yasa, özellikle yırtıcı veya leşle beslenen davranışlarla ilişkilendirilen bazı kuşların yenmesini yasaklar.
• Yasaklanan Kuşlara Örnekler:
  • Kartal (nesher, נֶשֶׁר) (Levililer 11:13).
  • Akbaba (da’ah, דַּאָה) (Levililer 11:14).
  • Kuzgun (orev, עֹרֵב) (Levililer 11:15).
  • Baykuş, şahın, karabatak ve diğerleri (Levililer 11:16-19).

4. DÖRT BACAK ÜZERİNDE YÜRÜYEN UÇAN BÖCEKLER

• Uçan böceklerin çoğu necis sayılır; yalnızca sıçrama için özel eklemli bacaklara sahip olanlar hariçtir.
• Yasaklanan Böceklere Örnekler:
  • Sinekler, sivrisinekler ve böcekler.
  • Çekirgeler ve ağustos böcekleri ise istisnadır ve yenebilir (Levililer 11:20-23).

5. YERDE SÜRÜNEREK HAREKET EDEN HAYVANLAR

• Karın üstü sürünen veya birçok bacağa sahip olarak yerde hareket eden her yaratık necis sayılır.
• Yasaklanan Canlılara Örnekler:
  • Yılanlar.
  • Kertenkeleler.
  • Fareler ve köstebekler (Levililer 11:29-30, 11:41-42).

6. ÖLMÜŞ YA DA BOZULMUŞ HAYVANLAR

• Temiz bir hayvan bile olsa, kendi kendine ölmüşse ya da başka bir hayvan tarafından parçalanmışsa eti yemek yasaktır.
• Kaynak: Levililer 11:39-40; Çıkış 22:31.

7. TÜRÜ KARŞIK MELEZLEMELER

• Doğrudan beslenme konusu olmasa da, türler arası melezleme yasaktır; bu, gıda üretiminde dikkat edilmesi gereken bir ilkeyi ima eder.
• Kaynak: Levililer 19:19.

Bu talimatlar, Tanrı’nın halkının farklı, kutsal ve O’na saygılı bir yaşam sürmesini istediğini gösterir—hatta beslenme tercihlerinde bile. Bu yasalara uymak, Tanrı’ya olan itaatin ve buyruklarının kutsallığına olan saygının bir ifadesidir.

Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:

1. Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
2. Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı
3. Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması
4. Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik
5. Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım
6. Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence
7. Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak (Mevcut sayfa).

İşin En Büyük Zorluk Olmasının Nedeni

Çoğu imanlı için Şabat’ı tutmanın en büyük engeli istihdamdır. Yiyecek, ulaşım ve teknoloji hazırlıkla ayarlanabilir, fakat iş taahhütleri kişinin geçimini ve kimliğini doğrudan etkiler. Antik İsrail’de bu nadiren bir meseleydi çünkü bütün ulus Şabat’ta dururdu; işyerleri, mahkemeler ve pazarlar kendiliğinden kapalıydı. Topluca Şabat’ın çiğnenmesi olağan dışıydı ve genellikle ulusal itaatsizlik ya da sürgün dönemlerine bağlıydı (bkz. Nehemya 13:15-22). Bugün ise çoğumuz yedinci günün normal bir iş günü olduğu toplumlarda yaşıyoruz; bu da bu buyruğu uygulamayı en zor hale getiriyor.

İlkelerden Pratiğe Geçiş

Bu seri boyunca Şabat buyruğunun Tanrı’nın kutsal ve ebedi Yasası’nın bir parçası olduğunu, izole bir kural olmadığını vurguladık. Aynı hazırlık, kutsallık ve gereklilik ilkeleri burada da geçerlidir, fakat riskler daha yüksektir. Şabat’ı tutmayı seçmek gelir, kariyer yolları veya iş modellerini etkileyebilir. Yine de Kutsal Yazılar sürekli olarak Şabat tutmayı sadakatin ve Tanrı’nın sağlayışına güvenin bir sınavı olarak sunar — nihai bağlılığımızın nerede olduğunu göstermemiz için haftalık bir fırsat.

Dört Yaygın İş Durumu

Bu makalede Şabat çatışmalarının ortaya çıktığı dört ana kategoriye bakacağız:

1. Normal İstihdam — perakende, üretim veya benzeri işlerde başkası için çalışmak.
2. Kendi İşini Yapmak — kendi dükkânını ya da evden işini yürütmek.
3. Acil Müdahale ve Sağlık Hizmetleri — polis, itfaiye, doktor, hemşire, bakıcı ve benzeri görevler.
4. Askerlik Hizmeti — hem zorunlu hem de mesleki askerlik.

Her durum ayırt etme, hazırlık ve cesaret ister, fakat kutsal Kitap temeli aynıdır: “Altı gün çalışacak ve bütün işlerini yapacaksın; ama yedinci gün Tanrın RAB’bin Şabat günüdür” (Çıkış 20:9-10).

Normal İstihdam

Perakende, üretim, hizmet sektörü veya benzeri işlerde çalışan imanlılar için en büyük zorluk, çalışma saatlerinin genellikle başkası tarafından belirlenmesidir. Antik İsrail’de bu sorun neredeyse yoktu çünkü bütün ulus Şabat’ı tutuyordu, ama modern ekonomilerde Cumartesi çoğu kez yoğun bir iş günüdür. Şabat tutan birinin ilk adımı, inançlarını erken açıklamak ve mümkün olan her şeyi Şabat etrafında düzenlemektir.

Yeni bir iş arıyorsanız, Şabat tutmanızı özgeçmişte değil, mülakat sırasında belirtin. Bu, inancınızı açıklamadan önce elenmenizi önler ve aynı zamanda diğer günlerde çalışmaya istekli olduğunuzu vurgulamanıza olanak sağlar. Birçok işveren, Cumartesi izin karşılığında Pazar veya daha az tercih edilen vardiyalarda çalışacak çalışanlara değer verir. Hâlihazırda çalışıyorsanız, Şabat saatlerinden muaf olmak için saygılı bir şekilde istekte bulunun, programınızı ayarlamayı, tatillerde çalışmayı veya diğer günlerde saat telafi etmeyi teklif edin.

İşvereninize dürüstlük ve alçakgönüllülükle, fakat aynı zamanda kararlılıkla yaklaşın. Şabat bir tercih değil, bir buyruktur. Açık ve saygılı bir talep, belirsiz veya kararsız olandan daha çok kabul görür. Hafta içi hazırlığın sizin sorumluluğunuz olduğunu unutmayın—projeleri önceden tamamlayın, çalışma alanınızı düzenli bırakın ve Şabat’ta yokluğunuzun iş arkadaşlarınıza gereksiz yük getirmediğinden emin olun. Dürüstlük ve güvenilirlik göstererek, Şabat tutmanın daha iyi bir çalışan ortaya çıkardığını kanıtlamış olursunuz.

Eğer işvereniniz programınızı kesinlikle değiştirmeyi reddederse, seçeneklerinizi dua ile değerlendirin. Bazı Şabat tutanlar Tanrı’nın buyruğuna itaat etmek için maaşlarını düşürmüş, departman değiştirmiş ya da hatta kariyer değiştirmiştir. Bu kararlar zor olsa da, Şabat iman sınavı olarak tasarlanmıştır; Tanrı’nın sağlayışına güvenmek, O’na itaat ederek kaybettiğinizden daha büyüktür.

Kendi İşini Yapmak

Kendi işini yapanlar—evden iş, serbest hizmet veya dükkân işletmek—için Şabat testi farklı görünse de aynı derecede gerçektir. Çalışma saatlerinizi işveren değil siz belirlersiniz, bu da kutsal saatlerde bilinçli olarak kapatmanız gerektiği anlamına gelir. Antik İsrail’de Şabat’ta satış yapmaya çalışan tüccarlar azarlanmıştı (Nehemya 13:15-22). İlke bugün de geçerlidir: Müşteriler hafta sonu hizmetinizi beklese bile, Tanrı sizden yedinci günü kutsal kılmanızı bekler.

Bir iş kurmayı planlıyorsanız, Şabat’ı tutma kabiliyetinizi nasıl etkileyeceğini dikkatle düşünün. Bazı sektörler yedinci günde kapanmaya uygunken, bazıları hafta sonu satışlarına veya teslim tarihlerine bağımlıdır. Şabat günü işten uzak durmanıza izin verecek bir iş seçin. İş planınıza ve müşteri iletişimlerinize en başından Şabat kapanışını dahil edin. Erken beklenti belirleyerek müşterilerinizi sınırlarınıza saygı göstermeye alıştırırsınız.

İşiniz hâlihazırda Şabat’ta açıksa, kutsal günde kapatmak için gerekli değişiklikleri yapmalısınız—bu gelir kaybına mal olsa bile. Kutsal Yazılar, Şabat emeğinden kâr elde etmenin, işi kendiniz yapmak kadar itaatsizlik olduğunu uyarır. Ortaklıklar bu sorunu daha da zorlaştırabilir: İnançsız bir ortak işinizi Şabat’ta yürütse bile, siz o emekten kâr elde ediyorsunuzdur ve Tanrı bu düzenlemeyi kabul etmez. Tanrı’yı onurlandırmak için Şabat tutan kişi, geliri Şabat işine bağlı olan her sistemden uzak durmalıdır.

Bu kararlar maliyetli olsa da güçlü bir tanıklık yaratır. Müşteriler ve meslektaşlar dürüstlüğünüzü ve tutarlılığınızı görecektir. İşinizi Şabat’ta kapatarak eylemlerinizle, nihai güveninizin sürekli üretimde değil, Tanrı’nın sağlayışında olduğunu ilan edersiniz.

Acil Müdahale ve Sağlık Hizmetleri

Acil müdahale veya sağlık alanında çalışmanın Şabat’ta otomatik olarak izinli olduğu yönünde yaygın bir yanlış anlama vardır. Bu düşünce genellikle İsa’nın Şabat’ta insanları iyileştirmesinden kaynaklanır (bkz. Matta 12:9-13; Markos 3:1-5; Luka 13:10-17). Fakat yakından bakıldığında İsa’nın Şabat’ta evinden çıkıp “iyileştirme kliniği” işlettiği görülmez. Onun iyileştirmeleri planlı işler değil, merhamet dolu anlık eylemlerdi. İsa’nın hiçbir zaman bu iyileştirmeler için ücret aldığına dair kayıt yoktur. Onun örneği, Şabat’ta gerçek ihtiyaç içindekilere yardım etmemizi öğretir, fakat dördüncü buyruğu iptal etmez ya da sağlık ve acil işlerini kalıcı bir istisna haline getirmez.

Modern dünyamızda bu görevleri yerine getirmeye istekli Şabat tutmayan personel kıtlığı nadirdir. Hastaneler, klinikler ve acil servisler 7/24 çalışır ve çoğunlukla Şabat tutmayan kişiler tarafından yürütülür. Bu bolluk, Tanrı’nın çocuğu için düzenli Şabat çalışmasını gerektiren bir işi bilerek kabul etme gerekçesini ortadan kaldırır. Kulağa asil gelse de, insanların yardımına odaklanan bir meslek bile Tanrı’nın yedinci gün dinlenme buyruğunun önüne geçemez. “İnsanlara hizmet etmek, Tanrı’nın Yasasını tutmaktan daha önemlidir” diyemeyiz; çünkü Tanrı’nın kendisi kutsallığı ve dinlenmeyi bizim için tanımlamıştır.

Bu, Şabat tutan kişinin Şabat’ta asla hayat kurtarmak veya acıyı hafifletmek için harekete geçemeyeceği anlamına gelmez. İsa’nın öğrettiği gibi, “Şabat günü iyi yapmak uygundur” (Matta 12:12). Beklenmedik bir acil durum olursa—bir kaza, hasta bir komşu veya kendi evinizde bir kriz—hayatı ve sağlığı korumak için harekete geçmelisiniz. Fakat bu, her Şabat düzenli çalışmayı gerektiren bir kariyer pozisyonu kabul etmekten çok farklıdır. Nadiren başka kimsenin mevcut olmadığı durumlarda geçici olarak kritik bir ihtiyacı karşılamak zorunda kalabilirsiniz; fakat bu durum istisna olmalı, norm değil ve o saatlerde hizmetleriniz için ücret almaktan kaçınmalısınız.

Yönlendirici ilke, anlık merhamet eylemleriyle düzenli istihdamı ayırmaktır. Merhamet Şabat’ın ruhuyla uyumludur; önceden planlanmış, kâr odaklı emek ise onu baltalar. Mümkün olduğunca sağlık veya acil alanlardaki Şabat tutanlar programlarını Şabat’a saygı gösterecek şekilde ayarlamalı, bu buyruğu ihlal etmeyen roller veya vardiyalar aramalı ve bunu yaparken Tanrı’nın sağlayışına güvenmelidir.

Askerlik Hizmeti

Askerlik hizmeti, Şabat tutanlar için benzersiz bir zorluk sunar çünkü genellikle hükümet otoritesi altında zorunlu görev içerir. Kutsal Yazılar, Tanrı’nın halkının bu gerilimle karşı karşıya kaldığı örnekler sunar. İsrail ordusu örneğin, Eriha çevresinde yedi gün yürüdü; bu da yedinci günde dinlenmedikleri anlamına gelir (Yeşu 6:1-5). Nehemya, Şabat’ta kentin kutsallığını korumak için kapılara muhafızlar yerleştirilmesini anlatır (Nehemya 13:15-22). Bu örnekler, ulusal savunma veya kriz zamanlarında görevlerin Şabat’a kadar uzayabileceğini gösterir; ama bunlar kişisel kariyer tercihlerine değil, toplu hayatta kalmaya bağlı istisnalardı.

Zorunlu hizmet altındakiler için ortam gönüllü değildir. Emirlere tabi olursunuz ve programınızı seçme imkânınız son derece sınırlıdır. Bu durumda bile Şabat tutan kişi mümkün olduğunda üstlerinden Şabat görevinden muaf tutulmayı saygılı bir şekilde talep etmeli, Şabat’ın derin bir inanç olduğunu açıklamalıdır. İstek kabul edilmese bile, çaba göstermek Tanrı’yı onurlandırır ve beklenmedik lütuflara yol açabilir. Her şeyden önemlisi, alçakgönüllü bir tavır ve tutarlı bir tanıklık sürdürün.

Askerliği kariyer olarak düşünenler için durum farklıdır. Kariyer pozisyonu, tıpkı başka bir meslek gibi kişisel bir seçimdir. Düzenli olarak Şabat’ı ihlal edeceğini bildiğiniz bir görevi kabul etmek bu buyruğu kutsal kılmakla bağdaşmaz. Diğer alanlarda olduğu gibi, yönlendirici ilke Şabat’a saygı gösterilebilecek görev veya pozisyonlar aramaktır. Eğer bir alanda Şabat’ı tutmak mümkün değilse, dua ile farklı bir kariyer yolunu yeniden değerlendirin; Tanrı’nın başka kapılar açacağına güvenin.

Hem zorunlu hem de gönüllü hizmette anahtar, nerede olursanız olun Tanrı’yı onurlandırmaktır. İsyan etmeden, Şabat’ı mümkün olduğunca yerine getirin; otoriteye saygı gösterirken inancınızı sessizce yaşayın. Böylece, Tanrı’nın Yasası’na bağlılığınızın kolaylığa bağlı olmadığını, sadakate kök saldığını gösterirsiniz.

Sonuç: Şabat’ı Bir Yaşam Tarzı Olarak Yaşamak

Bu makaleyle Şabat üzerine olan dizimizi tamamlıyoruz. Yaratılıştaki temellerinden yiyecek, ulaşım, teknoloji ve işteki pratik ifadesine kadar gördük ki dördüncü buyruk izole bir kural değil, Tanrı’nın ebedi Yasası’na dokunmuş yaşayan bir ritimdir. Şabat’ı tutmak, sadece belirli etkinliklerden kaçınmak değildir; önceden hazırlanmak, sıradan işlerden vazgeçmek ve zamanı Tanrı için kutsamak demektir. Bu, O’nun sağlayışına güvenmeyi öğrenmek, haftanızı O’nun öncelikleri etrafında şekillendirmek ve huzursuz bir dünyada O’nun dinlenmesini modellemek demektir.

Durumunuz ne olursa olsun—çalışıyor, kendi işinizi yürütüyor, aileye bakıyor ya da karmaşık bir ortamda hizmet ediyor olun—Şabat üretim döngüsünden çıkıp Tanrı’nın varlığının özgürlüğüne girmeniz için haftalık bir davet olarak kalır. Bu ilkeleri uyguladıkça, Şabat’ın bir yük değil, bir sevinç, sadakatin işareti ve gücün kaynağı olduğunu keşfedeceksiniz. Şabat yüreğinizi Tanrı’ya yalnızca haftada bir gün değil, her gün ve hayatın her alanında güvenmeye eğitir.

Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:

1. Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
2. Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı
3. Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması
4. Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik
5. Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım
6. Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence (Mevcut sayfa).
7. Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak

Teknoloji ve Eğlencenin Neden Önemli Olduğu

Şabat’ta teknoloji meselesi öncelikle eğlenceyle bağlantılıdır. Bir kişi Şabat’ı tutmaya başladığında, karşılaştığı ilk zorluklardan biri doğal olarak açılan boş zamanı nasıl değerlendireceğine karar vermektir. Şabat tutan kiliselere veya gruplara gidenler bu zamanın bir kısmını düzenlenmiş etkinliklerle doldurabilir, ancak onlar bile sonunda “yapacak hiçbir şey yok” gibi görünen anlarla yüzleşmek zorunda kalırlar. Bu özellikle çocuklar, gençler ve genç yetişkinler için geçerlidir, fakat daha yaşlı yetişkinler bile bu yeni zaman ritmiyle mücadele edebilir.

Teknolojiyi bu kadar zorlayıcı yapan bir diğer sebep de günümüzde bağlantıda kalma baskısıdır. Haberlerin, mesajların ve güncellemelerin sürekli akışı internet ve kişisel cihazların yaygınlaşması sayesinde ortaya çıkan yeni bir olgudur. Bu alışkanlığı bırakmak istek ve çaba gerektirir. Fakat Şabat bunu yapmak için mükemmel bir fırsat sunar—dijital dikkat dağıtıcıları bırakıp Yaratıcı ile yeniden bağ kurmak için haftalık bir davet.

Bu ilke sadece Şabat ile sınırlı değildir; Tanrı’nın çocuğu her gün sürekli bağlantının ve dikkat dağınıklığının tuzağına karşı dikkatli olmalıdır. Mezmurlar Tanrı’yı ve O’nun Yasası’nı gece gündüz derin düşünmeye yönelik teşviklerle doludur (Mezmur 1:2; 92:2; 119:97-99; 119:148); bunu yapanlara sevinç, istikrar ve sonsuz yaşam vaat edilir. Yedinci gündeki fark ise şudur: Tanrı’nın kendisi dinlendi ve bizim de O’nu taklit etmemizi buyurdu (Çıkış 20:11) — bu da her hafta seküler dünyadan bağlantıyı kesmenin sadece faydalı değil, ilahi olarak atanmış bir gün olduğu anlamına gelir.

Spor ve Seküler Eğlence İzlemek

Şabat kutsal zaman olarak ayrılmıştır ve zihnimiz bu kutsallığı yansıtan şeylerle dolu olmalıdır. Bu nedenle spor, seküler filmler ya da eğlence dizileri izlemek Şabat’ta yapılmamalıdır. Böyle içerikler günün getirmesi gereken ruhsal faydayla bağlantısızdır. Kutsal Yazılar şöyle der: “Kutsal olun, çünkü ben kutsalım” (Levililer 11:44-45; 1. Petrus 1:16’da yinelenir) ve bize kutsallığın sıradan olandan ayrılmayı içerdiğini hatırlatır. Şabat, dikkatimizi dünyanın dikkat dağıtıcı şeylerinden çevirip yerine ibadet, dinlenme, yüceltici sohbetler ve ruhu tazeleyen, Tanrı’yı onurlandıran etkinliklerle doldurmamız için haftalık bir fırsat sunar.

Şabat’ta Spor ve Egzersiz Yapmak

Nasıl ki seküler sporları izlemek dikkatimizi rekabete ve eğlenceye çeviriyorsa, Şabat günü aktif olarak spor veya fitness rutinlerine katılmak da odağı dinlenme ve kutsallıktan uzaklaştırır. Spor salonuna gitmek, atletik hedefler için antrenman yapmak veya oyun oynamak, haftaiçi emeğin ve kişisel gelişimin sıradan ritmine aittir. Aslında fiziksel egzersiz doğası gereği Şabat’ın çaba harcamaktan vazgeçme ve gerçek dinlenmeyi kucaklama çağrısına aykırıdır. Şabat bizi kendi performans ve disiplin arayışlarımızı bile bir kenara bırakmaya davet eder ki Tanrı’da tazelenme bulabilelim. Egzersizlerden, antrenmanlardan veya maçlardan geri adım atarak günü kutsal kılar ve ruhsal yenilenmeye alan açarız.

Şabat’a Uygun Fiziksel Etkinlikler

Bu, Şabat’ın içeride ya da hareketsiz geçirilmesi gerektiği anlamına gelmez. Hafif, huzurlu açık hava yürüyüşleri, doğada yavaş zaman geçirmek ya da çocuklarla nazik oyunlar o günü onurlandırmanın güzel bir yolu olabilir. Yenilemek yerine rekabet etmeyen, dikkat dağıtmak yerine ilişkileri derinleştiren ve dikkatimizi insan başarısından çok Tanrı’nın yaratılışına yönelten etkinlikler, Şabat’ın dinlenme ve kutsallık ruhuyla uyumludur.

Teknoloji İçin İyi Şabat Uygulamaları

• İdeal olarak, seküler dünyaya gereksiz tüm bağlantılar Şabat’ta durmalıdır. Bu, katı ya da neşesiz olacağımız anlamına gelmez; bilerek dijital gürültüden geri çekildiğimiz ve günü kutsal olarak onurlandırdığımız anlamına gelir.
• Çocuklar Şabat saatlerini doldurmak için internet bağlantılı cihazlara güvenmemelidir. Bunun yerine fiziksel etkinlikler, kitaplar ya da kutsal ve yüceltici içeriklere adanmış medya teşvik edilmelidir. Burada imanlılar topluluğu özellikle faydalıdır, çünkü diğer çocuklarla oynama ve sağlıklı etkinlikleri paylaşma fırsatı sunar.
• Gençler teknoloji konusunda Şabat ile diğer günler arasındaki farkı anlayacak olgunlukta olmalıdır. Ebeveynler, önceden etkinlikler hazırlayarak ve bu sınırların arkasındaki “neden”i açıklayarak onları yönlendirebilir.
• Haber ve seküler güncellemeler Şabat’ta tamamen bırakılmalıdır. Manşetlere bakmak ya da sosyal medyada gezinmek zihni hızla haftaiçi kaygılarına geri çekebilir ve dinlenme ile kutsallık atmosferini bozabilir.
• Önceden plan yapın: Gerekli materyalleri indirin, kutsal Kitap çalışma rehberlerini yazdırın ya da uygun içerikleri gün batımından önce sıraya koyun ki Şabat saatlerinde telaşa düşmeyin.
• Cihazları bir kenara koyun: Bildirimleri kapatın, uçak modunu kullanın ya da cihazları Şabat saatlerinde belirlenmiş bir sepete koyun; böylece odak değişimini sembolize edin.
• Amaç teknolojiyi şeytanlaştırmak değil, bu özel günde onu uygun şekilde kullanmaktır. Kendinize daha önce tanıttığımız aynı soruyu sorun: “Bugün gerekli mi?” ve “Bu bana dinlenme getiriyor ve Tanrı’yı onurlandırıyor mu?” Zamanla bu alışkanlıkları uygulamak, sizin ve ailenizin Şabat’ı bir mücadele değil, bir sevinç olarak deneyimlemesine yardımcı olacaktır.

Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:

1. Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
2. Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı
3. Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması
4. Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik
5. Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım (Mevcut sayfa).
6. Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence
7. Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak

Önceki makalede Şabat’ta yiyeceği inceledik—hazırlığın, planlamanın ve Gereklilik Kuralı’nın bir stres kaynağını nasıl huzur zamanına dönüştürebileceğini gördük. Şimdi aynı ilkelerin acilen gerekli olduğu modern yaşamın başka bir alanına dönüyoruz: ulaşım. Günümüzde arabalar, otobüsler, uçaklar ve yolculuk uygulamaları seyahati kolay ve rahat hale getiriyor. Fakat dördüncü emir bizi durmaya, plan yapmaya ve sıradan emekten vazgeçmeye çağırıyor. Bunun yolculuğa nasıl uygulanacağını anlamak, imanlıların gereksiz işlerden kaçınmasına, günün kutsallığını korumasına ve gerçek dinlenme ruhunu sürdürmesine yardımcı olur.

Ulaşım Neden Önemlidir?

Ulaşım yeni bir mesele değildir. Antik çağlarda yolculuk iş ile bağlantılıydı—yük taşımak, hayvanlara bakmak ya da pazara gitmek. Rabbinci Yahudilik Şabat’ta yolculuk mesafeleriyle ilgili ayrıntılı kurallar geliştirdi; bu yüzden birçok dindar Yahudi tarih boyunca sinagoglara yürüyerek gitmek için yakın yerlerde yaşadı. Bugün Hristiyanlar Şabat’ta kiliseye gitmek, aileyi ziyaret etmek, Kutsal Kitap çalışmasına katılmak ya da hastane veya hapishane ziyareti gibi merhamet eylemleri gerçekleştirmek konusunda benzer sorularla karşı karşıyadır. Bu makale, hazırlık ve gereklilik gibi kutsal Kitap ilkelerinin yolculuğa nasıl uygulanacağını anlamanıza yardımcı olacak, böylece Şabat günü ne zaman ve nasıl yolculuk yapacağınıza dair bilgece ve iman dolu kararlar verebileceksiniz.

Şabat ve Kiliseye Gitmek

İmanlıların Şabat’ta yolculuk etmesinin en yaygın nedenlerinden biri kilise toplantılarına katılmaktır. Bu anlaşılabilir bir durumdur—diğer imanlılarla ibadet ve çalışma için bir araya gelmek teşvik edici olabilir. Yine de bu dizinin 5A makalesinde ortaya koyduğumuz şeyi hatırlamak önemlidir: Şabat’ta kiliseye gitmek dördüncü emrin bir parçası değildir (Makaleyi oku). Emir, işten vazgeçmek, günü kutsal tutmak ve dinlenmek üzerinedir. Metinde “Bir toplantıya gideceksin” ya da “Şabat’ta belirli bir ibadet yerine yolculuk edeceksin” diye bir şey yazmaz.

İsa’nın kendisi Şabat günü sinagoga gitti (Luka 4:16), fakat bunu öğrencileri için bir zorunluluk olarak öğretmedi. Onun uygulaması, toplanmanın izinli ve yararlı olabileceğini gösterir ama bir kural ya da ritüel koymaz. Şabat insan için yapılmıştır, insan Şabat için değil (Markos 2:27), ve özünde dinlenme ve kutsallık vardır, yolculuk ya da kurumsal katılım değil.

Modern Hristiyanlar için bu, Şabat tutan bir kiliseye katılmanın isteğe bağlı ama zorunlu olmadığını ifade eder. Eğer yedinci gün diğer imanlılarla buluşmaktan sevinç ve ruhsal gelişim buluyorsanız, bunu yapabilirsiniz. Eğer kiliseye yolculuk stres yaratıyor, dinlenme ritmini bozuyor ya da her hafta uzun mesafeler sürmeye zorluyorsa, evde kalmak, Kutsal Kitap çalışmak, dua etmek ve günü aileyle geçirmek konusunda da özgürsünüz. Anahtar nokta, kiliseye yolculuğu otomatik bir rutine dönüştürmemek, böylece korumaya çalıştığınız dinlenme ve kutsallığı baltalamamaktır.

Mümkün olduğunda, bir toplantıya katılırsanız bunun en az yolculuk ve hazırlık gerektirmesini planlayın. Bu, eve daha yakın bir topluluğa katılmak, evde bir Kutsal Kitap çalışması düzenlemek ya da imanlılarla Şabat dışı saatlerde bağlantı kurmak anlamına gelebilir. Odağınızı gelenek ya da beklentiye değil kutsallık ve dinlenmeye tutarak Şabat uygulamanızı Tanrı’nın buyruğuna, insanların koyduğu kurallara değil, hizalarsınız.

Yolculuk Üzerine Genel Rehberlik

Hazırlık Günü ve Gereklilik Kuralı ilkeleri doğrudan ulaşıma uygulanır. Genel olarak Şabat yolculuğundan kaçınılmalı ya da en aza indirilmeli, özellikle uzun mesafelerden. Dördüncü emir bizi sıradan işlerden durmaya ve etkimiz altındakilerin de aynısını yapmasına izin vermeye çağırır. Her Şabat uzun mesafeler kat etmeyi alışkanlık haline getirdiğimizde, Tanrı’nın dinlenme gününü başka bir stres, yorgunluk ve lojistik planlama gününe dönüştürme riski taşırız.

Uzun mesafeli yolculuk yaparken, seyahatinizin Şabat başlamadan önce ve bittikten sonra tamamlanmasını planlayın. Örneğin, uzakta yaşayan aileyi ziyaret ediyorsanız, Cuma gün batımından önce varmaya ve Cumartesi gün batımından sonra ayrılmaya çalışın. Bu huzurlu bir atmosfer yaratır ve telaştan veya son dakika hazırlıklarından kaçınmanızı sağlar. Şabat sırasında meşru bir nedenle yolculuk yapmanız gerektiğini biliyorsanız, aracınızı önceden hazırlayın—yakıtını doldurun, bakımını yapın ve rotanızı önceden planlayın.

Aynı zamanda Kutsal Yazılar, merhamet eylemlerinin Şabat’ta izinli olduğunu gösterir (Matta 12:11-12). Birini hastanede ziyaret etmek, hastaya teselli olmak ya da mahpuslara hizmet etmek yolculuk gerektirebilir. Böyle durumlarda yolculuğu olabildiğince basit tutun, bunu bir sosyal gezintiye çevirmeyin ve Şabat’ın kutsal saatlerini aklınızda tutun. Yolculuğu kural yerine istisna olarak görerek Şabat’ın kutsallığını ve dinlenmesini korursunuz.

Kişisel Araçlar ve Toplu Taşıma

Kişisel Araç Kullanmak

Şabat’ta kendi arabanızı ya da motosikletinizi kullanmak özünde yasak değildir. Hatta aile ziyareti, Kutsal Kitap çalışmasına katılmak ya da merhamet eylemleri için kısa yolculuklarda gerekli olabilir. Ancak dikkatle yaklaşılmalıdır. Araç kullanmak her zaman arıza ya da kaza riski taşır; bu da sizin veya başkalarının aslında kaçınılabilecek işleri yapmasına yol açabilir. Ayrıca yakıt doldurma, bakım ve uzun mesafeli yolculuk, haftaiçi tarzı stresi ve emeği artırır. Mümkün olduğunda Şabat yolculuklarını kısa tutun, aracınızı önceden hazırlayın (yakıt ve bakım) ve kutsal saatleri kesintiye uğratmamak için rotalarınızı planlayın.

Taksi ve Yolculuk Paylaşım Hizmetleri

Uber, Lyft ve taksiler gibi hizmetler, birini Şabat günü yalnızca sizin için çalışması için tutmayı içerir; bu da dördüncü emrin başkalarını sizin adınıza çalıştırma yasağını ihlal eder (Çıkış 20:10). Bu, yemek sipariş hizmetlerini kullanmaya benzer. Küçük veya ara sıra yapılan bir rahatlama gibi görünse bile, Şabat’ın amacını zayıflatır ve inançlarınız hakkında karışık sinyaller gönderir. Tutarlı kutsal Kitap modeli, kutsal saatlerde başkalarını sizin için çalıştırmaya gerek kalmaması için önceden plan yapmaktır.

Toplu Taşıma

Otobüsler, trenler ve feribotlar taksi ve yolculuk paylaşım hizmetlerinden farklıdır; çünkü bunlar sizin kullanımınızdan bağımsız olarak sabit programlarla çalışır. Bu nedenle, Şabat’ta toplu taşıma kullanmak izinli olabilir, özellikle de kendi aracınızı sürmeden imanlılarla bir araya gelmenizi veya bir merhamet eylemi gerçekleştirmenizi sağlıyorsa. Mümkün olduğunda bilet veya kartları önceden alın ki Şabat’ta para alışverişi yapmak zorunda kalmayın. Yolculukları basit tutun, gereksiz duraklardan kaçının ve seyahat ederken günün kutsallığını korumak için saygılı bir tutum sürdürün.

Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:

1. Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
2. Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı
3. Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması
4. Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik (Mevcut sayfa).
5. Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım
6. Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence
7. Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak

Önceki makalede Şabat’ı tutmak için iki yol gösterici alışkanlığı tanıttık—önceden hazırlık yapmak ve bir şeyin gerekli olup olmadığını sormak için duraklamak—ve karışık bir evde Şabat’ın nasıl yaşanabileceğine baktık. Şimdi bu ilkelerin en çok önem taşıdığı ilk pratik alanlardan birine dönüyoruz: yiyecek.

İmanlılar Şabat’ı tutmaya karar verir vermez yemeklerle ilgili sorular ortaya çıkar. Yemek pişirmeli miyim? Fırınımı veya mikrodalgamı kullanabilir miyim? Dışarıda yemek yemek ya da yemek sipariş etmek doğru mu? Yemek yemek günlük yaşamın bu kadar sıradan bir parçası olduğundan kafa karışıklığının hızla geliştiği bir alandır. Bu makalede, Kutsal Yazılar’ın ne söylediğine, eski İsraillilerin bunu nasıl anladığına ve bu ilkelerin modern zamana nasıl çevrileceğine bakacağız.

Yiyecek ve Şabat: Ateşin Ötesinde

Rabbinik Odak: Ateş

Rabbinik Yahudilikteki tüm Şabat düzenlemeleri arasında, Çıkış 35:3’teki ateş yakma yasağı önemli bir kuraldır. Birçok Ortodoks Yahudi otoritesi, bu ayete dayanarak bir alevi yakmayı ya da söndürmeyi, ısı üreten cihazları çalıştırmayı veya ışık düğmesine basmak, asansör düğmesine basmak ya da telefonu açmak gibi elektrikli cihazları kullanmayı yasaklar. Bu etkinlikleri ateş yakmanın bir türü sayarlar ve Şabat’ta yasaklarlar. Bu kurallar ilk bakışta Tanrı’yı onurlandırma isteğini yansıtıyor gibi görünse de, böylesi katı yorumlar insanları Tanrı’nın gününden sevinç duymaktan çok insan kurallarıyla bağlar. Bunlar aslında İsa’nın din önderlerine hitap ederken ağır bir şekilde kınadığı türden öğretilerdir. İsa şöyle demişti: “Yasa uzmanları, vay halinize! İnsanlara taşınması güç yükler yüklüyorsunuz, kendiniz ise bu yükleri hafifletmek için parmağınızı bile kıpırdatmıyorsunuz” (Luka 11:46).

4. Emir: Ateş Değil, Emek ve Dinlenme

Buna karşılık Yaratılış 2 ve Çıkış 20, Şabat’ı emekten vazgeçme günü olarak sunar. Yaratılış 2:2-3 Tanrı’nın yaratıcı işinden vazgeçip yedinci günü kutsal kıldığını gösterir. Çıkış 20:8-11 İsrail’e Şabat’ı hatırlamalarını ve hiçbir iş yapmamalarını buyurur. Odak nokta araçlarda (ateş, aletler ya da hayvanlar) değil, emeğin kendisindedir. Antik dünyada ateş yakmak epey çaba gerektiriyordu: odun toplamak, kıvılcım çıkarmak, ısıyı sürdürmek. Musa aynı noktayı göstermek için başka emek yoğun işleri de sayabilirdi, ama ateş muhtemelen yedinci günde iş yapma konusunda yaygın bir ayartı olduğu için seçilmişti (Sayılar 15:32-36). Ancak emir, ateşin kendisini yasaklamaktan çok günlük işlerden vazgeçmeyi vurgular. İbranice’de שָׁבַת (shavat) “durmak” anlamına gelir ve bu fiil שַׁבָּת (Shabbat) isminin kökenidir.

Yiyeceğe Sağduyulu Yaklaşım

Bu bakış açısıyla Şabat, imanlıları bugün önceden yiyecek hazırlamaya ve kutsal saatlerde yorucu etkinlikleri en aza indirmeye çağırır. Karmaşık yemekler pişirmek, yiyecekleri sıfırdan hazırlamak ya da emek yoğun mutfak işleri Şabat öncesinde yapılmalı, Şabat günü değil. Ancak basit bir yemek hazırlamak ya da önceden pişmiş bir yemeği ısıtmak için ocak, fırın, mikrodalga ya da blender gibi modern cihazları kullanmak Şabat’ın ruhuna uygundur. Sorun düğmeye basmak ya da bir butona dokunmak değil, mutfağı kutsal Şabat’ta olağan iş günlerindeki gibi kullanmaktır; halbuki bu zaman öncelikle dinlenmeye adanmalıdır.

Şabat’ta Dışarıda Yemek Yemek

Modern Şabat tutanların en yaygın hatalarından biri Şabat’ta dışarıda yemek yemektir. Bu, ilk bakışta bir tür dinlenme gibi gelebilir—sonuçta yemek pişirmiyorsunuz—ama dördüncü emir başkalarını sizin adınıza çalışmaya zorlamayı açıkça yasaklar: “Hiçbir iş yapmayacaksın: sen, oğlun ya da kızın, erkek ya da kadın kölen, hayvanların ya da kentlerinde yaşayan yabancı” (Çıkış 20:10). Bir restoranda yemek yediğinizde, personeli sizin için pişirmeye, servis etmeye, temizlemeye ve para alışverişi yapmaya zorluyorsunuz; yani onları Şabat’ta sizin için çalıştırmış oluyorsunuz. Seyahat ederken veya özel günlerde bile bu uygulama günün amacını boşa çıkarır. Yemekleri önceden planlamak ve basit, hazır yiyecekler getirmek sayesinde hem iyi yiyebilir hem de başkalarını sizin için çalışmaya zorlamamış olursunuz.

Yemek Sipariş Hizmetlerini Kullanmak

Aynı ilke Uber Eats, DoorDash veya benzeri uygulamalarla yemek sipariş etmek için de geçerlidir. Kolaylık cazip gelebilir, özellikle yorgunsanız ya da seyahat ediyorsanız, ancak bir sipariş vermek başkasının yiyeceği hazırlamasını, taşınmasını ve size ulaştırmasını gerektirir—bunların hepsi kutsal saatlerde sizin adınıza yapılan işlerdir. Bu durum doğrudan Şabat’ın ruhuna ve başkalarını sizin için çalıştırmama buyruğuna aykırıdır. Daha iyi bir yaklaşım önceden plan yapmaktır: yolculuk için yiyecek hazırlamak, yemekleri bir gün önceden pişirmek ya da acil durumlar için bozulmayan yiyecekler bulundurmak. Böyle yaparak hem Tanrı’nın emrine saygı göstermiş hem de aksi takdirde sizin için çalışacak olanların onurunu korumuş olursunuz.

Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:

1. Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
2. Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı
3. Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması (Mevcut sayfa).
4. Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik
5. Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım
6. Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence
7. Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak

İlkelerden Pratiğe Geçiş

Önceki makalede Şabat’ın kutsallığı, dinlenmesi ve zamanlamasıyla ilgili temelleri inceledik. Şimdi bu ilkeleri gerçek hayata uygulamaya dönüyoruz. Birçok imanlı için zorluk, Şabat emriyle hemfikir olmak değil, onu modern bir evde, işyerinde ve kültürde nasıl yaşamak gerektiğini bilmektir. Bu makale, Şabat’ı mümkün kılan iki temel alışkanlığı vurgulayarak bu yolculuğa başlıyor: önceden hazırlık yapmak ve harekete geçmeden önce durmayı öğrenmek. Birlikte bu alışkanlıklar, kutsal Kitap ilkeleriyle günlük uygulama arasında köprü kurar.

Hazırlık Günü

Şabat’ı bir yük değil de bir sevinç olarak yaşamanın en iyi yollarından biri önceden hazırlık yapmaktır. Kutsal Yazılarda altıncı gün “hazırlık günü” (Luka 23:54) olarak anılır, çünkü Tanrı’nın halkına her şeyin Şabat için hazır olması için iki kat toplaması ve hazırlık yapması emredilmişti (Çıkış 16:22-23). İbranice’de bu gün יוֹם הַהֲכָנָה (yom ha’hachanah) — “hazırlık günü” olarak bilinir. Aynı ilke bugün de geçerlidir: Önceden hazırlık yaparak Şabat başladığında kendinizi ve ev halkınızı gereksiz işlerden özgür bırakmış olursunuz.

Hazırlanmanın Pratik Yolları

Bu hazırlık basit ve esnek olabilir, evinizin ritmine uyarlanabilir. Örneğin, gün batımından önce evi—en azından önemli odaları—temizleyin ki kutsal saatlerde kimse ev işi yapma baskısı hissetmesin. Çamaşırları bitirin, faturaları ödeyin ya da işleri önceden halledin. Yemekleri önceden planlayın ki Şabat’ta telaşla yemek pişirmek zorunda kalmayın. Kirli bulaşıkları Şabat’tan sonra bekletecek bir kap ayırın ya da bulaşık makineniz varsa boş olduğundan emin olun, böylece bulaşıklar içine konulabilir ama çalıştırılmaz. Bazı aileler mutfağı toparlamak kolay olsun diye Şabat’ta tek kullanımlık tabaklar bile tercih eder. Amaç, Şabat saatlerine mümkün olduğunca az tamamlanmamış iş ile girmek, evde herkes için huzur ve dinlenme atmosferi yaratmaktır.

Gereklilik Kuralı

Şabat yaşamı için ikinci pratik alışkanlık Gereklilik Kuralı diyebileceğimiz şeydir. Bir etkinlik konusunda kararsız kaldığınızda—özellikle normal Şabat rutininiz dışında bir şey söz konusu olduğunda—kendinize şu soruyu sorun: “Bunu bugün yapmam gerekli mi, yoksa Şabat’tan sonraya bırakabilir miyim?” Çoğu zaman görevin bekleyebileceğini fark edeceksiniz. Bu tek soru haftanızı yavaşlatmanıza, gün batımından önce hazırlık yapmanıza ve kutsal saatleri dinlenme, kutsallık ve Tanrı’ya yakınlaşma için korumanıza yardımcı olur. Aynı zamanda, bazı şeylerin gerçekten bekleyemeyeceğini hatırlamak önemlidir—merhamet eylemleri, acil durumlar ve aile üyelerinin ivedi ihtiyaçları gibi. Bu kuralı dikkatli kullandığınızda işten vazgeçme emrine sadık kalır, Şabat’ı bir yüke dönüştürmemiş olursunuz.

Gereklilik Kuralını Uygulamak

Gereklilik Kuralı basit ama güçlüdür, çünkü neredeyse her durumda işe yarar. Şabat’ta bir mektup ya da paket aldığınızı hayal edin: Çoğu durumda bunu kutsal saatler bitene kadar açmadan bırakabilirsiniz. Ya da mobilyanın altına yuvarlanan bir eşya fark ettiniz—tehlike oluşturmadıkça bekleyebilir. Yerde bir leke gördünüz mü? Silmek de genelde bekleyebilir. Hatta telefon aramaları ve mesajlar bile aynı soruyla değerlendirilebilir: “Bu bugün gerekli mi?” Acil olmayan konuşmalar, randevular veya işler başka bir zamana ertelenebilir, böylece zihniniz haftanın gündelik kaygılarından kurtulur ve Tanrı’ya odaklanmanıza yardımcı olur.

Bu yaklaşım gerçek ihtiyaçları göz ardı etmek anlamına gelmez. Eğer bir şey sağlık, güvenlik ya da ev halkınızın iyiliğini tehdit ediyorsa—örneğin tehlikeli bir döküntüyü temizlemek, hasta bir çocuğa bakmak ya da acil bir duruma cevap vermek—o zaman harekete geçmek uygundur. Fakat kendinizi durup bu soruyu sormaya alıştırarak gerçekten gerekli olan ile sadece alışkanlıktan yapılanı ayırmaya başlarsınız. Zamanla Gereklilik Kuralı, Şabat’ı yapılacaklar ve yapılmayacaklar listesinden düşünceli seçimler ritmine dönüştürür; bu da dinlenme ve kutsallık atmosferi yaratır.

Karışık Bir Evde Şabat’ı Yaşamak

Birçok imanlı için en büyük zorluklardan biri Şabat’ı anlamak değil, onu aynı evde yaşayan diğerleri tutmazken tutmaktır. Şabat geçmişi olmayan okuyucularımızın çoğu, ailelerinde Şabat’ı gözlemlemeye çalışan tek kişidir. Böyle durumlarda eş, ebeveyn ya da diğer yetişkinler aynı inancı paylaşmadığında gerilim, suçluluk ya da hayal kırıklığı hissetmek kolaydır.

İlk ilke, zorlamak yerine örnekle önderlik etmektir. Şabat bir armağan ve işarettir, bir silah değil. İsteksiz bir eşi ya da yetişkin çocuğu Şabat’ı tutmaya zorlamak kin doğurabilir ve tanıklığınızı zayıflatabilir. Bunun yerine onun sevincini ve huzurunu sergileyin. Aileniz, Şabat saatlerinde sizi daha sakin, mutlu ve odaklanmış gördüğünde, uygulamanıza saygı göstermeleri ve zamanla size katılmaları daha olasıdır.

İkinci ilke özen göstermektir. Mümkün olduğunda, hazırlığınızı öyle yapın ki Şabat tutmanız evdeki diğerlerine fazladan yük getirmesin. Örneğin, yemekleri öyle planlayın ki eşiniz ya da diğer aile üyeleri Şabat nedeniyle yemek alışkanlıklarını değiştirmek zorunda kalmasın. Hangi etkinliklerden kişisel olarak uzak durduğunuzu nazik ama net bir şekilde açıklayın, aynı zamanda onların bazı ihtiyaçlarını karşılamaya da hazır olun. Bu esneklik, özellikle Şabat tutma yolculuğunuzun başında çatışmayı önlemekte faydalıdır.

Aynı zamanda fazla esnek veya uyumlu olmamaya dikkat edin. Evde barışı korumak önemli olsa da aşırı taviz vermek zamanla Şabat’ı doğru şekilde tutmanızdan uzaklaştırabilir ve sonradan değiştirmesi zor ev düzenleri oluşturabilir. Tanrı’nın emrini onurlandırmak ile ailenize sabır göstermek arasında denge kurmaya çalışın.

Son olarak, evdeki diğerlerinin gürültü seviyesini, etkinliklerini veya programlarını kontrol edemeyebilirsiniz, fakat kendi zamanınızı kutsayabilirsiniz—telefonunuzu kapatarak, işinizi bir kenara bırakarak, tavrınızı yumuşak ve sabırlı tutarak. Zamanla hayatınızın ritmi herhangi bir tartışmadan daha güçlü konuşacak, Şabat’ın bir kısıtlama değil, bir sevinç olduğunu gösterecektir.