Bu sayfa dördüncü emir üzerine olan Şabat dizisinin bir parçasıdır:
- Ek 5a: Şabat Günü ve Kiliseye Gitme Günü, Birbirinden Farklı Şeyler
- Ek 5b: Modern Zamanlarda Şabat’ı Nasıl Tutmalı (Mevcut sayfa).
- Ek 5c: Şabat İlkelerinin Günlük Hayata Uygulanması
- Ek 5d: Şabat’ta Yiyecek — Pratik Rehberlik
- Ek 5e: Şabat’ta Ulaşım
- Ek 5f: Şabat’ta Teknoloji ve Eğlence
- Ek 5g: İş ve Şabat — Gerçek Dünya Zorluklarında Yol Bulmak
Şabat’ı Tutmaya Karar Vermek
Önceki makalede, Şabat emrinin bugün de Hristiyanlar için geçerli olduğunu ve onun tutulmasının sadece kiliseye gitmek için bir gün seçmekten çok daha fazlası olduğunu gördük. Şimdi işin pratik tarafına dönüyoruz: Dördüncü emri yerine getirmeye karar verdiğinizde Şabat’ı gerçekten nasıl tutabilirsiniz? Birçok okuyucu bu noktaya Şabat’ı tutmayan bir geçmişten geliyor olabilir—belki Katolik, Ortodoks, Baptist, Metodist, Pentekostal ya da başka bir mezhepten—ve yedinci günü onurlandırmak isterken bulundukları yerde kalmak istiyorlar. Bu ek sizin için yazılmıştır. Amacı Tanrı’nın ne istediğini anlamanıza yardımcı olmak, kutsal Kitap gerçeğini insan geleneklerinden ayırmak ve Şabat’ı sadık, sevinçli ve modern yaşamda uygulanabilir bir şekilde gözlemlemeniz için size pratik ilkeler vermektir. Yine de şunu hatırlamak çok önemlidir: Dördüncü emir tek başına bir görev değildir, Tanrı’nın kutsal ve ebedi Yasası’nın bir parçasıdır. Şabat’ı tutmak Tanrı’nın diğer emirlerinin yerine geçmez; aksine, O’nun tüm Yasası’na adanmış bir yaşamın doğal bir akışı olarak ortaya çıkar.
Şabat Tutmanın Özünde: Kutsallık ve Dinlenme
Şabat ve Kutsallık
Kutsallık, Tanrı’nın kullanımına ayrılmak demektir. Nasıl ki tapınak sıradan kullanımdan ayrılmışsa, Şabat da haftanın diğer günlerinden ayrılmıştır. Tanrı bunu yaratılışta modelledi: Yedinci gün işinden vazgeçti ve onu kutsal kıldı (Yaratılış 2:2-3), böylece halkı için bir örnek belirledi. Çıkış 20:8-11 bize “Şabat gününü hatırla” ve “onu kutsal tut” der; bu da kutsallığın isteğe bağlı bir ekleme değil, dördüncü emrin özü olduğunu gösterir. Pratikte kutsallık, Şabat saatlerini Tanrı’ya işaret edecek şekilde şekillendirmek demektir—bizi sıradan rutinlere geri çeken etkinliklerden uzak durmak ve zamanı O’na farkındalığımızı derinleştiren şeylerle doldurmak.
Şabat ve Dinlenme
Kutsallığın yanında Şabat aynı zamanda bir dinlenme günüdür. İbranice שָׁבַת (shavat) “durmak” ya da “kesilmek” anlamına gelir. Tanrı yaratıcı işinden vazgeçti, yorulduğu için değil, halkı için dinlenme ritmini modellemek için. Bu dinlenme sadece fiziksel işten mola vermek değildir; normal iş ve tüketim döngüsünden çıkıp Tanrı’nın varlığını, ferahlatmasını ve düzenini deneyimlemektir. Bu, O’nu Yaratıcı ve Sürdürdürücü olarak kabul etmek için kasıtlı bir duraktır; biz işlerimizden vazgeçerken O’nun bizi gözettiğine güvenmektir. Bu ritmi benimsediğinde imanlılar Şabat’ı bir kesinti değil, haftalık bir armağan olarak görmeye başlarlar—önceliklerimizi yeniden hizalamak ve bizi yaratanla ilişkimizi yenilemek için kutsal bir zaman.
Şabat’ın Eşsizliği
Şabat Tanrı’nın emirleri arasında eşsizdir. Yaratılışın kendisine dayanır, İsrail ulusu olmadan önce kutsal kılınmıştır ve yalnızca davranışlara değil, zamana odaklanır. Diğer emirlerin aksine, Şabat her yedi günde bir normal rutinlerimizi bir kenara bırakmamızı gerektirir. Bunu daha önce hiç uygulamayanlar için bu hem heyecan verici hem de bunaltıcı olabilir. Fakat işte tam da bu ritim—sıradanlıktan çıkıp Tanrı’nın belirlediği dinlenmeye girmek—imanımızın haftalık bir sınavı ve O’nun sağladığına güvenimizin güçlü bir işareti haline gelir.
Şabat’ın Haftalık İman Testi Olarak Rolü
Bu nedenle Şabat sadece haftalık bir uygulama değil, aynı zamanda tekrarlayan bir iman sınavıdır. Her yedi günde imanlılar kendi işlerinden ve dünyanın baskılarından uzaklaşıp Tanrı’nın onlar için sağlayacağına güvenmeye çağrılır. Eski İsrail’de bu, altıncı gün iki kat manna toplamak ve onun yedinci güne kadar dayanacağına güvenmek demekti (Çıkış 16:22); modern zamanlarda ise çoğu kez iş programlarını, mali durumları ve sorumlulukları öyle düzenlemek demektir ki kutsal saatlere hiçbir şey karışmasın. Şabat’ı bu şekilde tutmak Tanrı’nın sağladığına güvenmeyi, dış baskılara direnme cesaretini ve sürekli üretkenliği yücelten bir kültürde farklı olma istekliliğini öğretir. Zamanla bu ritim, ruhun omurgasını oluşturan bir itaati şekillendirir—imanlıya yalnızca haftada bir gün değil, her gün ve hayatın her alanında Tanrı’ya güvenmeyi öğretir.
Şabat Ne Zaman Başlar ve Biter?
Şabat tutmanın en temel unsuru onun ne zaman başlayıp bittiğini bilmektir. Tevrat’ın kendisinden görüyoruz ki Tanrı Şabat’ı güneş doğumundan güneş doğumuna ya da gece yarısından gece yarısına değil, akşamdan akşama süren yirmi dört saatlik bir dönem olarak belirlemiştir. Levililer 23:32’de, Kefaret Günü ile ilgili olarak (aynı zamanlama ilkesini izleyen), Tanrı şöyle der: “Akşamdan akşama kadar Şabatınızı tutacaksınız.” Bu ilke haftalık Şabat için de geçerlidir: gün altıncı günün (Cuma) gün batımında başlar ve yedinci günün (Cumartesi) gün batımında sona erer. İbranice’de bu şu şekilde ifade edilir: מֵעֶרֶב עַד־עֶרֶב (me’erev ‘ad-‘erev) — “akşamdan akşama.” Bu zamanlamayı anlamak, Şabat’ı her çağda doğru şekilde onurlandırmanın temelidir.
Tarihsel Uygulama ve İbrani Günü
Bu akşamdan akşama hesaplama, İbrani zaman anlayışına derinden kök salmıştır. Yaratılış 1’de her yaratılış günü “akşam oldu, sabah oldu” şeklinde tanımlanır; bu da Tanrı’nın takviminde yeni bir günün gün batımıyla başladığını gösterir. İşte bu yüzden dünya çapında Yahudiler Cuma günü gün batımında mum yakar ve Şabat’ı karşılarlar; bu, kutsal Kitap modelini yansıtan bir gelenektir. Rabbinci Yahudilik daha sonra ek gelenekler geliştirmiş olsa da “gün batımından gün batımına” olan temel kutsal sınır açık ve değişmez kalmıştır. İsa zamanında bile bu model kabul edilmişti; örneğin, Luka 23:54-56 kadınların gün batımından önce baharatları hazırladıktan sonra “Şabat günü” dinlendiklerini anlatır.
Günümüzde Pratik Uygulama
Bugün Şabat’ı onurlandırmak isteyen Hristiyanlar için en basit başlangıç, Cuma gün batımını Şabat dinlenmesinin başlangıcı olarak işaretlemektir. Bu, bir alarm ya da hatırlatıcı kurmak kadar basit olabilir ya da yerel gün batımı çizelgesini takip etmek şeklinde olabilir. İbranice’de Cuma günü יוֹם שִׁשִּׁי (yom şishi) — “altıncı gün,” Cumartesi ise שַׁבָּת (Shabbat) — “Şabat” olarak adlandırılır. Güneş yom shishi’de battığında, Şabat başlar. Önceden hazırlanarak—işi, ev işlerini ya da alışverişi gün batımından önce bitirerek—kutsal saatlere huzurlu bir geçiş yaparsınız. Bu ritim, tutarlılık kazandırır ve ailenize, arkadaşlarınıza ve hatta işvereninize bu zamanın Tanrı için ayrıldığını bildirir.
Dinlenme: İki Uç Noktadan Kaçınmak
Pratikte Hristiyanlar Şabat’ta “dinlenmeye” çalışırken genellikle iki uç noktadan birine düşerler. Bir uç, Şabat’ı tamamen hareketsizlik olarak görür: Yirmi dört saat boyunca sadece uyumak, yemek yemek ve dini materyaller okumak. Bu, emri çiğnemekten kaçınma isteğini yansıtsa da günün sevinç ve ilişkisel boyutunu kaçırabilir. Diğer uç ise Şabat’ı işten özgürlük ve bencil eğlenceler için bir izin günü olarak görür—restoranlar, sporlar, dizi maratonları ya da günü küçük bir tatil gibi yaşamak. Bu bir dinlenme gibi görünse de kolaylıkla günün kutsallığını dikkati dağıtan şeylerle değiştirebilir.
Gerçek Şabat Dinlenmesi
Kutsal Kitap’ın Şabat dinlenmesi vizyonu bu iki uç arasında yer alır. Amaç, zamanınızı, kalbinizi ve dikkatinizi Tanrı’ya verebilmeniz için sıradan işlerden uzaklaşmaktır (kutsallık = Tanrı için ayrılmış olmak). Bu, ibadet, aile ve diğer imanlılarla paydaşlık, merhamet eylemleri, dua, kutsal Kitap çalışması ve doğada sessiz yürüyüşler gibi etkinlikleri kapsayabilir—ruhu yenileyen, fakat onu tekrar normal koşuşturmacaya çekmeyen ya da seküler eğlenceye yöneltmeyen etkinlikler. Yeşaya 58:13-14 bu ilkeyi verir: Kendi arzularını yapmaktan Tanrı’nın kutsal gününde ayağını çekmek ve Şabat’ı zevk olarak adlandırmak. İbranice’de burada geçen zevk kelimesi עֹנֶג (oneg)’dir—Tanrı’da köklenen olumlu bir sevinç. İşte bu tür bir dinlenme hem bedeni hem de ruhu besler ve Şabat’ın Rabbi’ni onurlandırır.
